مقایسه فیتوشیمیایی اسانس در پنج گونه از جنس Stachys spp در شرایط زراعی خرمآباد
محورهای موضوعی : فیتوشیمی
نازنین رزازی
1
(گروه ژنتیک و اصلاح نباتات، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران)
علی اشرف چعفری
2
(موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور)
زهرا خدا رحم پور
3
(گروه زراعت و اصلاح نباتات، واحد شوشتر دانشگاه آزاد اسلامی، شوشتر، ایران)
شهاب سادات
4
(گروه ژنتیک و اصلاح نباتات، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران)
کلید واژه: اسانس, خرمآباد, تنوع فیتوشیمیایی سنبلهایStachys spp,
چکیده مقاله :
جنس سنبله ای Stachys spp. از مهمترین گیاهان داروئی ادویه ای و معطر تیره نعناعیان Lamiaceae محسوب می شوند و در مناطق مختلف ایران بصورت بومی یافت می شوند. در این تحقیق به منظور مقایسه ترکیبات شیمیایی اسانس پنج گونه از جنس Stachys، (S. lavandulifolia، S. laxa، S. inflata، S. germanica و S. byzantina) بذر آن ها در سال 1397 در مزرعه تحقیقاتی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خرم آباد کاشت و تکثیر شدند. در مرحله گلدهی کامل از گیاهان نمونه برداری شد. نمونه ها، در سایه خشک و آسیاب شدند. اسانس گیری با استفاده از دستگاه کلونجر و روش تقطیر با آب انجام شد و ترکیبات اسانس توسط دستگاه های GC و GC/MS تعیین شدند .نتایج نشان داد بیشترین و کمترین بازده اسانس با 0/2 و 8/0 درصد به ترتیب در گونه های S. lavandulifolia وS. byzantina بدست آمد. بیشترین مقدار آلفا-پینن با 1/6 و 9/9 درصد و بیشترین بتا-فلاندرن با 2/19 و 1/25 درصد بهترتیب در گونه های S. laxa و S. inflata بدست آمد و ترکیبات سابینن، دی لیمونن و الاگزاین در مرتبه بعدی قرار گرفتند. بیشترین مقدار لینالول با 9/9 و 9/3 درصد بهترتیب در گونه های S. germanica و S. inflata و بیشترین مقدار کاریوفیلن با 6/15 درصد در گونه S. laxa به دست آمد. مقدار ژرماکرن-دی در گونه های S. byzantina، S. laxa، S. lavandulifolia وS. inflata بهترتیب معادل 8/33، 4/4، 1/3 و 7/2 درصد بود. ترکیبات اصلی گونه S. lavandulifolia، شامل آلفا -کادینول (7/8 درصد)، اسپادولنول (8/6 درصد)، سیگما -کادینن (5/6 درصد)، بی سیکروژرماکرن (6/4 درصد)، سیگما- کادینول (1/3 درصد) بودند. در نتیجه این گونه با توجه به پراکنش وسیع آن در ایران بهعنوان یکی از گونه های مهم جنس سنبله ای جهت کشت و اهلی کردن معرفی میگردد.
Stachys L. belonging to Lamiaceae family is one of the most important medicinal and aromatic herbs that is found in different regions of Iran. This research was aimed to compare the chemical composition of essential oils in five species of Stachys (S. lavandulifolia, S. laxa, S. inflata, S. germanica and S. byzantina), so their seeds were planted and propagated in a research farm in Khorramabad in 2018. Plants were sampled at full flowering stage. The samples were dried and ground in the shade. Essential oil extraction was performed using Clevenger apparatus and water distillation method and their compositions were determined by GC and GC / MS. The essential oil compounds were detected using GC and GC/MS. The results showed that the highest and lowest essential oil yields (w/w) with average values of 2.0 and 0.8% were obtained in S. lavandulifolia and S. byzantina, respectively. The highest amount of α-pinene with values of 6.13 and 9.9%, and the highest amount of β-phellandrene with values 19.2% and 25.1%, were obtained in S. laxa and S. inflata, respectively. The highest amount of Linalool with values of 9.9 and 3.9% were observed in S. germanica and S. inflata, respectively. Similarly, the highest amount of caryophyllene with a value of 15.6% was obtained in S. laxa species. The amount of germacrene-D in S.byzantina, S.laxa, S. lavandulifolia and S.inflata was 33.8%, 4.4%, 3.1% and 2.7%, respectively. In S. lavandulifolia, the main compounds were Bicyclogermacrene (4.6%), δ-Cadinene (6.5%), Spathulenol (6.8%), δ-Cadinol (3.1%), α-Cadinol (8.7%), respectively. As a result, due to its wide distribution in Iran, this species is introduced as one of the important species of Stachysfor cultivation and domestication.
_||_