طنز، یکی از روش های مبارزات کلامی گویندگان است که به واسطه آن، ساختارهای اجتماعی و سیاسی، به چالش کشیده می شوند. روش های طنز پردازی، بسیار متنوع است و گویندگان بسته به مضمون کلام، شیوه های مورد نظر خود را، به کار می برند. در این پژوهش، اشعار ابوالقاسم حالت، شاعر ایرانی چکیده کامل
طنز، یکی از روش های مبارزات کلامی گویندگان است که به واسطه آن، ساختارهای اجتماعی و سیاسی، به چالش کشیده می شوند. روش های طنز پردازی، بسیار متنوع است و گویندگان بسته به مضمون کلام، شیوه های مورد نظر خود را، به کار می برند. در این پژوهش، اشعار ابوالقاسم حالت، شاعر ایرانی و احمد مطر، شاعر عراقی از نظر کاربرد شیوه های طنز، بررسی شد و به این نتیجه رسیدیم که تفاوت مضمون اشعار دو شاعر و اختلاف زمانی و مکانی، موجب شده است شیوه های طنز متفاوتی به کار رود. ابوالقاسم حالت، بیشتر به جنبه خنده آوری و سرگرمی و به چالش کشیدن رفتار های مردم توجّه داشته و در مواردی هم، وکلای مجلس را به سخره گرفته؛ از این رو، بیشتر از طریق کاربرد واژگان کوچه بازاری و تکرار و آیرونی موقعیّت، ایجاد طنز نموده ولی احمد مطر، بیشتر به اوضاع سیاسی پرداخته و طنز وی، جدّی تر بوده، وی خنده و شوخی ندارد و از شیوه های کنایه و استعاره تهکّمیّه، بیشتر بهره برده است.
پرونده مقاله
تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا)
,
شماره4,سال
13
,
پاییز
1400
با وجود اینکه آیرونی در ادبیّات منظوم ایران، نمونههای فراوانی دارد، در حوزۀ نقد، کمتر به آن توجّه شده است. آیرونی، نوعی شیوۀ بیان است که تقریباً معادل اصطلاحات ادبی رایج همچون تجاهلالعارف، طنزآمیز، مجاز بهعلاقۀ تضاد، طعنه، استهزا و ایهام بهکار میرود. آیرونی یک آرا چکیده کامل
با وجود اینکه آیرونی در ادبیّات منظوم ایران، نمونههای فراوانی دارد، در حوزۀ نقد، کمتر به آن توجّه شده است. آیرونی، نوعی شیوۀ بیان است که تقریباً معادل اصطلاحات ادبی رایج همچون تجاهلالعارف، طنزآمیز، مجاز بهعلاقۀ تضاد، طعنه، استهزا و ایهام بهکار میرود. آیرونی یک آرایۀ ادبی و نوع خاصی از بیان دو پهلو است که با ابهام و ایهام، متفاوت است. به بیانی دیگر، نوعی دوگانگی بیانی خلاف انتظار یا نوعی استنباط خلاف مقصود گوینده است که باعنوان آیرونی از قرن هجدهم به بعد، در ادبیّات اروپا رایج شده است. ریشۀ لغوی آن، به زمان سقراط و یونان باستان بر میگردد. امّا این شیوۀ سخن گفتن، همواره با زبان همراه بوده است؛ چنان که در بسیاری از آثار ادبی کلاسیک، نمونههایی از آن را میتوان یافت از جمله مثنوی مولانا. در این جستار برآنیم تا با ارائۀ تعاریف موجود از آیرونی و انواع آن، به مبحث آیرونی تقلید در داستان کنیزک مولانا بپردازیم و زوایای پنهان آن را واکاوی نماییم و ضمن تبیین مفهوم آیرونی در شعر و بیان تمایز میان این صنعت با ابهام و کنایه و دیگر گونههای دو پهلو، به نوعی مرزبندی میان آیرونی و سایر صنایع ادبی دست یابیم و مظاهر و نمود آیرونی تقلید را در داستان پادشاه و کنیزک از مولانا بررسی کنیم.
پرونده مقاله
تجربۀ عرفانی از دین، یعنی مواجهه با امر مقدّس و درک حضور وجود او، که به صورت فردی و یا جمعی، در درون افراد بروز و ظهور مییابد، در روانشناسی، این تجربۀ عرفانی ، نوعی گرایش درونی و فطری بهشمارمیرود. یونگ بر این نکته تأکیدمیورزد که تجربۀ عرفانی از دین، نوعی تجربۀ مینو چکیده کامل
تجربۀ عرفانی از دین، یعنی مواجهه با امر مقدّس و درک حضور وجود او، که به صورت فردی و یا جمعی، در درون افراد بروز و ظهور مییابد، در روانشناسی، این تجربۀ عرفانی ، نوعی گرایش درونی و فطری بهشمارمیرود. یونگ بر این نکته تأکیدمیورزد که تجربۀ عرفانی از دین، نوعی تجربۀ مینوی و مقدّسی است که در ضمیر خودآگاه و عمدتاً ناخودآگاه جمعیِ بشر، نهادینه شده است. کارل گوستاو یونگ (1961- 1875 م) روانشناسی سوئیسی و پایهگذار روانشناسی تحلیلی، با طرح نظریۀ کهنالگوهای ناخودآگاه جمعی، سعی کرد پنجره ای نوین بهسوی عرفان بگشاید؛ زیرا، بر تجربیّات طبیعی و خودانگیخته تمرکز دارد، بهویژه در رؤیاها و تخیّلاتی که بهنظرمیرسد با عرفان اسلامی، تقویت میشوند. مولانا نیز، ایمان و تجربۀ عرفانی از دین را، از جنس عشق میداند که بهطور فطری و غریزی، در سرشت انسان بهودیعت نهاده شده است و کشش و جذب روحی بهسوی مبدأ و اصل که در عرفان اسلامی، مطرح می شود، ناشی از همین تفکّر است؛ او عشق را، محرّک روح انسانی در سبب جذب روح به نوای الهی و عرفانی، در مسیر رسیدن به تجارب عالی ایمانی میبیند. این مقاله، برپایۀ مطالعۀ موردی آرای کارل گوستاو یونگ دربارۀ تجربۀ عرفانی از دین و اندیشههای مولانا در دفتر ششم مثنوی به این پرسش پرداخته است که دو رویکرد متفاوت روانشناختی و عرفان نسبت بهدین، در چه وجوهی از یکدیگر متمایزمیشوند و در چه وجوهی بهیکدیگر نزدیک هستند. برای پاسخ بهاین پرسش، مقاله با اشاره بهروانشناسی عرفانیِ دین از دیدگاه یونگ و مولانا، نتیجه گرفته است که فطری بودن دین و عرفان، یکی از نکات مشترک اندیشۀ مولانا و روانشناسی یونگ، در تجربۀ امر مقدّس است.
پرونده مقاله
وجود نابغۀ چیرهدست و جامع الاطرافی چون امیر خسرو دهلوی، برای گسترش زبان و فرهنگ پارسی در سرزمین هند، موهبتی ارزشمند بوده است. او با استعداد سرشار خود، بسیاری از توانمندیهای فرهنگ و هنر ایرانی را به نمایش گذاشت. زبان، موسیقی و شعر زبده، تواناییهای فرهنگی هر ملّتی است چکیده کامل
وجود نابغۀ چیرهدست و جامع الاطرافی چون امیر خسرو دهلوی، برای گسترش زبان و فرهنگ پارسی در سرزمین هند، موهبتی ارزشمند بوده است. او با استعداد سرشار خود، بسیاری از توانمندیهای فرهنگ و هنر ایرانی را به نمایش گذاشت. زبان، موسیقی و شعر زبده، تواناییهای فرهنگی هر ملّتی است و امیر خسرو توانست در این راستا، قسمت چشمگیری از استعداد فرهنگی و هویّت ملّی ایرانی را به شیواترین زبان، برای مشتاقان در دیار هند بازگو کند. مجنون و لیلی از جمله آثار داستانی منظوم در ادب فارسی است که امیر خسرو دهلوی، شاعر قرن هفتم هجری، آن را به تقلید از لیلی و مجنون نظامی سروده است. در این پژوهش، چگونگی عرفان در مجنون و لیلی امیر خسرو دهلوی بررسی شد و به این سؤالات پاسخ دادهایم که حضور الفاظ صوفیانه و عرفانی در مجنون و لیلی، هر چند به صورت غیر تناوبی و نامکرّر، امّا برخوردار از اندیشههای عرفانی امیر خسرو میباشد. لذا، ابتدا عناصر عرفانی مجنون و لیلی، استخراج و پس از بررسی و دستهبندی آنها، با سایر اصطلاحات کتب عرفانی به صورت اجمالی مورد مقایسه و بررسی قرار گرفت. پس از انجام پژوهش، این نتیجه به دست آمد که مجنون و لیلی امیر خسرو دهلوی، به رغم آنکه منظومهای غنایی و عاشقانه است؛ از اصطلاحات عرفانی خالی نیست. فقر، توکّل، عشق، شوق و مباحث مربوط به وحدت وجود، در لا به لای داستان عاشقانه و غنایی مجنون و لیلی امیر خسرو نمود دارد و توجّه وی به عناصر عرفان، حاصل پرورش یافتن امیر خسرو در مکتب چشتیّه و آشنایی وی با عرفان اسلامی از طریق استادش نظامّالدّین اولیا بوده است.
پرونده مقاله
ادبیّات داستانی، بهعنوان یک نوع ادبی یا ژانر از لحاظ ساختار محتوا، همواره تحتتأثیر جریانهای مختلف سیاسی و اجتماعی بوده است. ادبیّات جهان، پس از جنگ جهانی دوم، در نقش ابزاری برای تبلیغات در خدمت بازسازی جوامع بحرانزده قرار گرفت. رئالیسم سوسیالیستی، مبتنی بر دورنم چکیده کامل
ادبیّات داستانی، بهعنوان یک نوع ادبی یا ژانر از لحاظ ساختار محتوا، همواره تحتتأثیر جریانهای مختلف سیاسی و اجتماعی بوده است. ادبیّات جهان، پس از جنگ جهانی دوم، در نقش ابزاری برای تبلیغات در خدمت بازسازی جوامع بحرانزده قرار گرفت. رئالیسم سوسیالیستی، مبتنی بر دورنمایی از جامعۀ سوسیالیستی و توصیف نیروهایی است که از درون، مشغول ساختن جامعه هستند. رماننویس رئالیست، به ارائه تصویر درست تاریخی و ترسیم جلوههای مبارزاتی زندگی مردم، از ایدئولوژی مارکسیستی و ماتریالیسم تاریخی و توجّه بهمفهوم مدرن کار در نگاه سوسیالیستی و تقدیس مردمگرایی، میپردازد. جستار حاضر، به بررسی سه اثر از سه نویسندۀ آلمانی و روسی؛ آنازگرس، کریستا ولف و میخائیل شولوخف از منظر واقعگرایی سوسیالیستی و انعکاس آن در آثار داستانیشان پرداخته است. گرچه این آثار در دورههای تقریباً متفاوتی از هم نوشته شدهاند و درون مایههای متفاوتی نیز دارند، امّا هر یک بهترفندی، از این مبانی، به شیوههای مختلف بهره گرفتهاند. نتایج این پژوهش که بهشیوۀ توصیفی- تحلیلی و بر مبنای داده کاوی کتابخانهای صورت گرفته است، نشان میدهد که دیدگاههای میخائیل شولوخف در جهت نشان دادن آرمانهای حکومت کمونیستی و بهرهگیری از مؤلّفههای رئالیسم سوسیالیستی در مقایسه با فردیّت و توجّه به عشق در آسمان تقسیم شده ولف و مردهها جوان میمانند اثر زگرس بهصورت قویتری عمل کرده است.
پرونده مقاله
مطالعات زبان و ادبیات غنایی
,
شماره5,سال
9
,
زمستان
1398
در این مقاله ارزشها، کنشها، مهارتها، سوگیری و کنترلهای اجتماعی اشخاص در خسرو و شیرین نظامی گنجوی نقد و بررسی شده است. سؤال اصلی این است که شخصیّتهای اصلی داستان در منظومه خسرو و شیرینِ نظامی، از منظرهای گوناگون جامعه شناختی، چگونه هستند. پژوهش حاضر به روش توصیفی- ت چکیده کامل
در این مقاله ارزشها، کنشها، مهارتها، سوگیری و کنترلهای اجتماعی اشخاص در خسرو و شیرین نظامی گنجوی نقد و بررسی شده است. سؤال اصلی این است که شخصیّتهای اصلی داستان در منظومه خسرو و شیرینِ نظامی، از منظرهای گوناگون جامعه شناختی، چگونه هستند. پژوهش حاضر به روش توصیفی- تحلیلی انجام شده و دادهها با استفاده از شیوۀ تحلیل محتوا به روش کتابخانهای، بررسی و تجزیه و تحلیل شده است. نتایج این پژوهش، نشان میدهد که در خسرو و شیرین نظامی بزرگ منشی، فرهیختگی و اعتماد به نفس، موهبتی است که فضای آزاد اجتماعی و نگرش واقع بینانه جامعه به زن، در اختیار دختران و زنان منظومة خسرو و شیرین قرار داده است تا با بهره گیری از آن بر قلمرو روح و جسم و سرنوشتشان حاکم باشند و خود را مقهور و مغلوب هیچ مردی ندانند. از منظر کنترلهای اجتماعی، خسرو در اوج درگیریهای داخلی و وضع آشفته کشورش مصالح جامعه را نادیده می گیرد و خواسته های نفسانی او را بر می انگیزد که در پی شیرین روانه گردد، اما به دروغ وانمود میکند که به شکار می رود. علاقه خسرو نیز در رفتار اجتماعی خویش با شیرین از بابت زیاده خواهی پادشاهانه و انحصارطلبی اوست؛ زیرا مایل است هرچه خوبی و زیبایی در دنیاست از آن او باشد.
پرونده مقاله
چکیده
وصف عشق و شرح حالات و احوال عاشق و معشوق در ادبیّات جلوۀ خاصّ و گستردهای دارد. بسامد بالای موضوعات دربارۀ عشق در فرهنگ و ادب ملل، گویای این ادعاست، در ادبیّات ایران زمین نیز شرح و بیان عشق، چه در جلوههای گوناگون مجازی و چه در میراث عرفانی، در مرتبۀ ملکوتی عشق ا چکیده کامل
چکیده
وصف عشق و شرح حالات و احوال عاشق و معشوق در ادبیّات جلوۀ خاصّ و گستردهای دارد. بسامد بالای موضوعات دربارۀ عشق در فرهنگ و ادب ملل، گویای این ادعاست، در ادبیّات ایران زمین نیز شرح و بیان عشق، چه در جلوههای گوناگون مجازی و چه در میراث عرفانی، در مرتبۀ ملکوتی عشق انسان به خدا و عشق خدا به انسان از زیباترین و درخشانترین گوهرهای تفکر و اندیشۀ بشری است. در این میان سبک هندی و بویژه اشعار نظیری نیشابوری به دلیل بهرهمندی توأمان از اوصاف و ویژگیهای مکتب وقوع و سبک هندی جایگاه ویژهای دارد. غزلهای نظیری نیشابوری بیانگر حالات درونی اوست که از سوز دل عاشقش حکایت میکند و چنان لطیف و دل نشین است که شنونده را هر چند بیذوق باشد، مفتون خویش میسازد. در این پژوهش، عشق و احوال عاشق و معشوق مورد بررسی اجمالی قرار میگیرد، روش تحقیق توصیفی– تحلیلی میباشد و یافتههای تحقیق حاکی از آن است که نظیری نیشابوری در توجّه به عشق و اوصاف و معشوق، به سنّت ادبی پیش از خود یعنی سبک عراقی و معشوق از جنبۀ حقیقی توجّه داشته است.
پرونده مقاله
فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای
,
شماره4,سال
6
,
پاییز
1395
سرزمینهای شهر محور، برآیندی از روابط عملکردی و کالبدی است. گسترش روز افزون این روابط منجر به پیچیده شدن ادراک هر یک از پدیدههای فضایی و برنامه ریزی منطقهای میگردد. هدف از این پژوهش، بررسی چهار واژه پر کاربرد در مط چکیده کامل
سرزمینهای شهر محور، برآیندی از روابط عملکردی و کالبدی است. گسترش روز افزون این روابط منجر به پیچیده شدن ادراک هر یک از پدیدههای فضایی و برنامه ریزی منطقهای میگردد. هدف از این پژوهش، بررسی چهار واژه پر کاربرد در مطالعات منطقهای (منطقه کلان شهری، شهر- منطقه، منطقه شهری عملکردی و منطقه شهری چند هستهای) با استفاده از روش تحلیل تطبیقی است تا بر اساس آن به تبین ماهیت هر یک از این پدیدهها، با توجه به دو مؤلفه تعامل عملکردی و کالبدی بپردازد. اطلاعات مورد نیاز به روش کتابخانهای و اسنادی جمعآوری شده است. جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات برای تطبیق الگوی فضایی کلانشهر تهران و نواحی پیرامونیاش با چارچوب نظری به دست آمده، از روشهای آماری و مدلهای برنامه ریزی مانند میزان فعالیت و مدل ضریب مکانی (L.Q) استفاده شده است. در نهایت بر اساس تحلیلهای فضایی، الگوی فضایی بهینه در مقیاسهای مختلف برای کلانشهر تهران و نواحی پیرامونش ارائه شده است. یافتهها نشان میدهد کلانشهر تهران پذیرنده نقشهای مرکزیت در مقیاسهای تو در تویی از فضای ملی، منطقه و نیز بین آن دو میباشد. پس وجود الگوهای متنوعی از تعاملات عملکردی بین کلانشهر تهران و شهرهای پیرامونش میتواند از هر بعدی ماهیت فضایی تازهای به این کلانشهر و نواحی پیرامون تزریق نماید. نگاه صرفاً کالبدی به پدیدههای فضایی تا کنون موجب گردیده که سرزمینهای شهرمحور از نظر مورفولوژیکی به هم نزدیک باشند. پس شایسته است که پدیدههای فضایی را به عنوان سیستمی شکل یافته از مؤلفههای مورفولوژیکی، عملکردی، ارتباطی و سیاسی مورد توجه و تفکر قرار داد. بر این مبنا، سه مفهوم منطقه کلانشهری، شهر- منطقه و منطقه شهری عملکردی در مقیاسهای گوناگونی از فضا برای نواحی پیرامون کلانشهر تهران، به عنوان مفاهیم قابل قبول، تعریف پذیر و بهینه سازی میشوند.
پرونده مقاله
سکوی نشر دانش
سند یا سکوی نشر دانش ،سامانه ای جهت مدیریت حوزه علمی و پژوهشی نشریات دانشگاه آزاد می باشد