فهرست مقالات ماندانا علیمی


  • مقاله

    1 - بررسی اشعار تمثیلی پروین اعتصامی بر اساس نظریۀ یاکوبسن با تأکید بر نقش عاطفی، ادبی و ترغیبی
    تحقیقات تمثیلی در زبان و ادب فارسی , شماره 3 , سال 15 , پاییز 1402

    پروین اعتصامی بانوی شهیرشعرمعاصرفارسی،ازشاعرانی است که در شعرهای تمثیلی خود با بهره گیری از نظریه یاکوبسن، ارتباطی عمیق با مخاطبان خود براساس نقش عاطفی،ادبی وترغیبی ایجاد کرده است. و انگیزه های فکری خود را با آنان مطرح نموده است. و کاربست این نظریه با رویکرد در پژوهش چکیده کامل

    پروین اعتصامی بانوی شهیرشعرمعاصرفارسی،ازشاعرانی است که در شعرهای تمثیلی خود با بهره گیری از نظریه یاکوبسن، ارتباطی عمیق با مخاطبان خود براساس نقش عاطفی،ادبی وترغیبی ایجاد کرده است. و انگیزه های فکری خود را با آنان مطرح نموده است. و کاربست این نظریه با رویکرد در پژوهش‌های سال‌های اخیر بیشتر شده است. تحلیل محتوایی و درون‌مایه اشعارتمثیلی پروین بر اساس مبانی نظریه مذکور هدف و مساله مهم پژوهش در این مقاله است .این مقاله بر اساس روش توصیفی- تحلیلی و منابع کتابخانه ایی جمع آوری شده و نتایج آن بیانگر نقش ترغیبی زبان در این اشعار برای راهنمایی دادن مخاطب به انجام مسائل اخلاقی و امری از نقص و عیب های آن است. شاعر با تکیه بر نقش همزبانی و همدلی و اتحاد در میان همفکران خود به وجود آورده و با حجم وسیعی از اشعار با نگرش انتقادی توانسته مسائل جامعه را به شفافیت بیان نماید. و همچنین با مطرح نمودن پرسشهایی از مخاطبان نقش آنها را در متن مشخص نموده است .نقش عاطفی نشانگر تسلط اجتماعی پروین بر من فردی است .این مطلب بیانگر آن است که تا با بهره گیری از واژگان با بار معنایی غم در شعر پروین بسیار تکرار شده است .و ما در نقش ادبی نشانگر قدرت تخیل بالای پروین برای محسوس نشان دادن اختلاف نظرهای موجود در جامعه با کاربست تمثیل می باشد.یکی ازنمودهای نقش های فرازبانی دراشعارپروین،استفاده از رمزهای دینی،مظاهرطبیعت،که درون مایه اشعارتمثیلی پروین را چندلایه کرده است

    پرونده مقاله

  • مقاله

    2 - آیین انس و الفت در خمسه ی نظامی
    تحقیقات تمثیلی در زبان و ادب فارسی , شماره 1 , سال 6 , بهار 1393
    آنچه بیش از هر چیز به مردم ارزش می بخشد و آنها را در میان سایرین سربلند و مفتخر می سازد، بدون شک آیین و آداب و رسوم یک ملت است و ارج نهادن به ارزش های آن مردم است. آیین ها و آداب و رسوم، اعتقادات و باورها مجموعه تجربیات و تفکرات بشر در طی قرون و اعصار است و همین تجربه ه چکیده کامل
    آنچه بیش از هر چیز به مردم ارزش می بخشد و آنها را در میان سایرین سربلند و مفتخر می سازد، بدون شک آیین و آداب و رسوم یک ملت است و ارج نهادن به ارزش های آن مردم است. آیین ها و آداب و رسوم، اعتقادات و باورها مجموعه تجربیات و تفکرات بشر در طی قرون و اعصار است و همین تجربه ها و آداب و سنت هاست که به جامعه شخصیت و هویت و موجودیت می بخشد. مقاله حاضر در واقع شناختی نسبت به آیین های ازدواج و توجه به این آیین خداپسندانه است در ابتدا توصیه به ازدواج و به عقد درآوردن و خواستگاری و پاسخ عروس تا زمان مراسم ازدواج به اختصار بیان گردیده است. از جمله طالع گرفتن برای تعیین روز ازدواج و یا نقش و نگار افکندن بر دست عروس و آذین بستن شهر و مهد فرستادن برای عروس می باشد. پژوهش حاضر بر آن است تا آیین و آداب و رسوم گذشتگان را که همان مهد تمدن ایرانی است یادآور شود، امید است مورد توجه پژوهندگان قرار گیرد. پرونده مقاله

  • مقاله

    3 - بازنمایی تمثیل و نماد در چند اثر کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان
    تحقیقات تمثیلی در زبان و ادب فارسی , شماره 1 , سال 7 , بهار 1394
    داستان پردازی در ادبیات امروز به دو صورت حقیقی و مجازی صورت می گیرد. حقیقی یعنی کاربرد کلمه در فضای حقیقی و دقیق خود است و مجازی به معنای کاربرد کلمه در معنی غیر حقیقی آن است. در این مقاله با روش تحقیق موردی و گزینش چند داستان، پس از بیان کلیات، به بررسی دو عنصر مهم تمث چکیده کامل
    داستان پردازی در ادبیات امروز به دو صورت حقیقی و مجازی صورت می گیرد. حقیقی یعنی کاربرد کلمه در فضای حقیقی و دقیق خود است و مجازی به معنای کاربرد کلمه در معنی غیر حقیقی آن است. در این مقاله با روش تحقیق موردی و گزینش چند داستان، پس از بیان کلیات، به بررسی دو عنصر مهم تمثیل و نماد در داستان های کودکان و نوجوانان پرداخته است. تحقیقات انجام شده، نشانگر این حقیقت است:که با توجه به دنیای عاطفی و پر احساس کودکان در عنصر تمثیل و نماد، جایگاه ویژه و گسترده ای در ادبیات کودکان به دست می آورد. کاربرد انواع نمادها و تمثیل ها، به ویژه نویسندگان عرصه ی ادبیات داستانی کودکان، در گنجاندن اهداف آموزشی و پرورشی غیر مستقیم خود در داستان ها کمک شایانی می کند. استفاده از کاراکترها (یا شخصیت های) متعلق به دنیای حیوانات، اشیاء، مکان و زمان برای بازتاب مناسبت ها، انسان ها و انتقال پیام های اخلاقی، به شکل عمده ی ادبیات کودکان در ایران تبدیل شده است. و بخش عمده ی از کتاب های منتشره یا ترجمه شده توسط کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان به ویژه کتاب های گروه سنی کودکان، از نوع داستان حیوانات است. پرونده مقاله

  • مقاله

    4 - بررسی تطبیقی تمثیل در اشعار محمود درویش و سید حسن حسینی
    تحقیقات تمثیلی در زبان و ادب فارسی , شماره 1 , سال 9 , بهار 1396
    در این پژوهش شعر این دو شاعر در مبحث ادبیات اعتراض مورد تجزیه و تحلیل و شباهت ها و تفاوت های مفهومی و کلامی آنان مورد بررسی تطبیقی قرار می‌گیرد. موضوعاتی که به صورت تمثیلی در شعر سید حسن حسینی شامل مسائل اخلاقی، اجتماعی و فرهنگی می شود. از قبیل فراموشی آرمان های انقلاب، چکیده کامل
    در این پژوهش شعر این دو شاعر در مبحث ادبیات اعتراض مورد تجزیه و تحلیل و شباهت ها و تفاوت های مفهومی و کلامی آنان مورد بررسی تطبیقی قرار می‌گیرد. موضوعاتی که به صورت تمثیلی در شعر سید حسن حسینی شامل مسائل اخلاقی، اجتماعی و فرهنگی می شود. از قبیل فراموشی آرمان های انقلاب، کم رنگ شدن ارزش های انسانی و معنوی و اعتراض به خود از نمونه های موضوعات نمادین اعتراضی وی هستند. شیوۀ بیان اعتراض در اشعار حسینی بیشتر طنز، سوگ سروده، مدح و حسرت است. موضوعات تمثیلی مورد اعتراض در اشعار محمود درویش، اعتراض به دشمن غاصب، فراموشی گذشته و سکوت و سکون مردم جهان و خود اعراب نسبت به مسئلۀ فلسطین است. در آثار محمود درویش همۀ اعتراض ها حول محور وطن شکل می گیرد. شیوۀ بیان وی در سروده های نمادین اعتراضی اش، تهدید، پرسش، سوگ سروده و حسرت است. حسینی و درویش هر دو شاعر اجتماع خود و دردهای مشترک ملی هستند، اگر چه درویش به دلیل وابستگی نژادی به اعراب، اجتماع بزرگ تری را در سروده هایش مدنظر دارد. پرونده مقاله

  • مقاله

    5 - جایگاه پرندگان در تمثیل با توجه به دیوان صائب تبریزی
    تحقیقات تمثیلی در زبان و ادب فارسی , شماره 4 , سال 7 , پاییز 1394
    پژوهش حاضر، عهـده دار بررسی وتحلیل ابعـاد به کـارگیری پرندگان در تمثیل‌های این شـاعـرنامی پارسی گوی می‌باشد؛ در این جستار باواکاوی دیوان صائب سعی شده تا بیش از پیش سحر بیان وی نمایانده شود؛ بیانی که با بهره گیری از صنعت تمثیل سبب اعجاز بسیاری ازادب شناسان و دانش پژوهان چکیده کامل
    پژوهش حاضر، عهـده دار بررسی وتحلیل ابعـاد به کـارگیری پرندگان در تمثیل‌های این شـاعـرنامی پارسی گوی می‌باشد؛ در این جستار باواکاوی دیوان صائب سعی شده تا بیش از پیش سحر بیان وی نمایانده شود؛ بیانی که با بهره گیری از صنعت تمثیل سبب اعجاز بسیاری ازادب شناسان و دانش پژوهان شده است. صائب با بهره گیری از مادۀ خام طبیعت وآمیختن آن‌ها با اندیشه و جهان بینی خاص خود دیوانی خلق نموده است. روش این مقاله، نظری و بنیادی می‌باشد. و از روش استدلال و تحلیل عقلانی برپایه ی مطالعات "کتاب خانه‌ای" انجام شده است. نتیجه‌ی این پژوهش بدین گونه است که صائب با بهره گیری از پرندگان در تمثیل خویش، بسیار بدیعانه، اغراض و مضامین اجتماعی، سیاسی و تعلیمی را بیان نموده وازهرپرنده سمبلی ساخته برای رشادت‌های فکری وروح متأثرشده از زمانه ی خویش وصائب بدین وسیله سبب بالندگی و انسجام کلام خویش شده است. پرونده مقاله

  • مقاله

    6 - بازنمایی تمثیل و نماد در گل و گیاه در دیوان صائب تبریزی
    تحقیقات تمثیلی در زبان و ادب فارسی , شماره 2 , سال 8 , تابستان 1395
    این شاعر خوش طبع با استفاده از عناصر زیبایی شناختی در گل‌ها و گیــاهان، به خلق ایمــاژهای ذهنی، سمبل‌ها، تشبیهات مرکب به نحو بسیار بدیعی پرداخته و در کشف وجه شبه‌های زیبا هنرمندی و دقت بسیار از خود نشان داده است. مهم‌ترین عنصر ادبی در شعر صائب تمثیل می‌باشد که بیشتر به چکیده کامل
    این شاعر خوش طبع با استفاده از عناصر زیبایی شناختی در گل‌ها و گیــاهان، به خلق ایمــاژهای ذهنی، سمبل‌ها، تشبیهات مرکب به نحو بسیار بدیعی پرداخته و در کشف وجه شبه‌های زیبا هنرمندی و دقت بسیار از خود نشان داده است. مهم‌ترین عنصر ادبی در شعر صائب تمثیل می‌باشد که بیشتر به صورت اسلوب معادله رابطه‌ی تشبیهی بین دو مصراع بر قرار می‌کند. در این صورت یک مصراع باید معقول و دیگری محسوس باشد. از دیگر صور بلاغی موجود در شعر صائب، پارادوکس، ایهام، کنایه، مجاز و ... می‌باشد که در این مجموعه نمونه‌های فراوانی از آنها عرضه شده است. بنابراین باید گفت، صائب در غزلیات خود نوآوری‌های چشم گیری در حوزه‌ی بیان و بدیع داشته و توانسته است با پیوند انسان و طبیعت مضامینی نو و زیبا را بیافریند. پرونده مقاله

  • مقاله

    7 - بن مایه های تمثیلی– عرفانی گنوسی در منظومة جمشید و خورشید سلمان ساوجی
    تحقیقات تمثیلی در زبان و ادب فارسی , شماره 4 , سال 9 , پاییز 1396
    منظومة جمشید و خورشید سلمان ساوجی اثری رمزی و تمثیلی است که تمام اجزای آن از ساختاری واحد و منسجم برخوردار است. این اثر علاوه بر نشان دادن قدرت سلمان ساوجی در داستان سرایی و پیوستن مطالب متعدد، نشانة آشنایی سلمان ساوجی با میراث غنی ادبی، فرهنگی و عرفانی بازمانده از ادوا چکیده کامل
    منظومة جمشید و خورشید سلمان ساوجی اثری رمزی و تمثیلی است که تمام اجزای آن از ساختاری واحد و منسجم برخوردار است. این اثر علاوه بر نشان دادن قدرت سلمان ساوجی در داستان سرایی و پیوستن مطالب متعدد، نشانة آشنایی سلمان ساوجی با میراث غنی ادبی، فرهنگی و عرفانی بازمانده از ادوار پیشین است. بخشی از این میراث متعلق به اندیشه های گنوسی و مانوی و نیز حکمت هرمسی است. هدف از انجام این مقاله نشان دادن ردپای این اندیشه ها در منظومة جمشید و خورشید است. در این جستار پس از معرفی و تبیین اندیشه های گنوسی و ذکر پیشینه با تمدن ایرانیان، تأثیر مضامین گنوسی از جمله دوگانگی ماده و روح، عشق، خواب، سفر، واسطه و آزمایش در این منظومه نشان داده می شود. واکاوی این اثر در واقع ارائة تفسیری تازه از آن، هدف دیگر جستار است. پرونده مقاله

  • مقاله

    8 - عشق در هفت اورنگ جامی با تکیه بر یوسف و زلیخا و لیلی و مجنون وی
    تحقیقات تمثیلی در زبان و ادب فارسی , شماره 5 , سال 6 , زمستان 1393
    عشق و محبت از اساسی ترین مباحث عرفان نظری و عملی است. در واقع، تجلّی عشق است که تمام مراتب خلقت را ایجاد می کند و به ظهور می رساند و در مسیر کمالیّه موجودات به سوی حق نیز همین عشق است که ایجاد حرکت و کمال می کند و مرتبه به مرتبه، آن ها را تا خود حق می رساند. بحث عشق در چکیده کامل
    عشق و محبت از اساسی ترین مباحث عرفان نظری و عملی است. در واقع، تجلّی عشق است که تمام مراتب خلقت را ایجاد می کند و به ظهور می رساند و در مسیر کمالیّه موجودات به سوی حق نیز همین عشق است که ایجاد حرکت و کمال می کند و مرتبه به مرتبه، آن ها را تا خود حق می رساند. بحث عشق در ادبیات فارسی دامنه ی گسترده ای دارد. داستان عشق لیلی و مجنون از جمله منظومه های غنایی فارسی است که از دیر باز مورد استقبال نویسندگان و شعرای فارسی زبان و غیر آن گرفته است، همچنین داستان یوسف و زلیخا نیز از جمله داستان هایی است که در ادبیات فارسی بازنمودی گسترده داشته است. غور و تفکّر نمود در هر یک از این داستان ها یعنی قصه ی عشق لیلی و مجنون و یوسف و زلیخا هر یک جان و روحی دوباره به کالبد آدمی می بخشد و آیینه ی زنگار گرفته ی درون را صیقل می دهد. جامی در تعریف عشق به این نتیجه رسیده که دل سراپرده عشق است و آن دلی که از عشق بی بهره است جسمی بی حیات است. وی معتقد است که جهـان و هر چه در اوست از نفخه ی عشـق آفریده شده است او عشق را گوهر و اکسیر حیات می داند که باعث سرزندگی و سازندگی آدمی است و همگان را به عشق ورزی ترغیب می کند. پرونده مقاله

  • مقاله

    9 - بررسی تداعی معانی براساس فنون بدیعی در اشعار واعظ قزوینی
    زبان و ادب فارسی واحد سنندج , شماره 5 , سال 12 , زمستان 1399
    تداعی به عنوان عنصر اصلی خیال، نقش بسزایی در خلق انواع تصویرهای شاعرانه ایفا می‌کند. واعظ قزوینی شاعری تصویرگراست که به مدد این عنصر، در تصویر‌آفرینی‌های بکر و خیال‌انگیز، گام بر می‌دارد. او تلاش می‌کند جریان سیّال ذهن که همان تداعی ارتباطی است را در ورای تک‌گویی‌ها و س چکیده کامل
    تداعی به عنوان عنصر اصلی خیال، نقش بسزایی در خلق انواع تصویرهای شاعرانه ایفا می‌کند. واعظ قزوینی شاعری تصویرگراست که به مدد این عنصر، در تصویر‌آفرینی‌های بکر و خیال‌انگیز، گام بر می‌دارد. او تلاش می‌کند جریان سیّال ذهن که همان تداعی ارتباطی است را در ورای تک‌گویی‌ها و سیلان ذهنی به ظاهر پراکنده‌ایی که وجود دارد و در ارتباط میان تصاویر و افکار، در میان لایه‌های مختلف ذهن، طبقه‌بندی کند. واعظ با توجه به دقت نظر و ژرف‌اندیشی که در سرودن اشعار دارد، میزان تداعی‌هایی که از طریق تصویر، خیال و صنایع ادبی در اشعارش گنجانده است را به معرض نمایش می‌گذارد؛ همچنین وی با بکارگیری انواع صنایع، به دنبال مضامین و مفاهیم جدید با توجه به خاطراتی که در ذهن خود داشته، شاخه‌هایی را به ارمغان گذاشته است. مقاله حاضر، درصدد است تا تداعی آزاد و رویاگونۀ ذهن شاعر را بیان کند و همچنین تأثیر تداعی را از طریق مجاورت یا مشابهت در صنایع ادبی شاخص در دیوان واعظ قزوینی و چگونگی بهره‌گیری شاعر از آن، بیان دارد. پرونده مقاله

  • مقاله

    10 - ساختار سیاسی شاهنامه در اندیشه سیاسی مکتب فرانکفورت
    زبان و ادب فارسی واحد سنندج , شماره 4 , سال 13 , پاییز 1400
    براساس چارچوب نظری هابرماس، از نسبت اندیشه و سیاست در سیر تاریخ اندیشۀ سیاسی غرب، اندیشه و سیاست در دوره کلاسیک و در سنت ارسطویی حول مفهوم سعادت با هم عجین می‌شوند؛ زیرا اندیشه، سعادت را تعریف می‌کند و سیاست در خدمت تحقق مفهوم سعادت، قرار می‌گیرد. حال آنکه در اندیشه سیا چکیده کامل
    براساس چارچوب نظری هابرماس، از نسبت اندیشه و سیاست در سیر تاریخ اندیشۀ سیاسی غرب، اندیشه و سیاست در دوره کلاسیک و در سنت ارسطویی حول مفهوم سعادت با هم عجین می‌شوند؛ زیرا اندیشه، سعادت را تعریف می‌کند و سیاست در خدمت تحقق مفهوم سعادت، قرار می‌گیرد. حال آنکه در اندیشه سیاست مُدرن و در سنت هابزی، اخلاق و سیاست از هم جدا می‌شوند. در حقیقت هدف ساختار سیاسی شاهنامه، سعادتمند کردن شهروندان و همچنین زمینه‌ای برای ایجاد امنیت و تحقق رفاه می‌باشد؛ با این توصیف، طبق چارچوب نظریه هابرماس، مقاله حاضر بر این نظر است که در اندیشه متفکران مکتب فرانکفورت، اندیشه و سیاست همانند سنت کلاسیک، می‌تواند مفهوم رفاه در جهت مذهبی و علم سعادت، عدالت، امنیت و کمک به نیازمندان را به وجود آورد که همان اخلاق فضیلت است؛ اندیشه‌های سیاسی که مورد علاقه ماکیاولی و نظم اجتماعی که مورد نظر مور است، با توجه به زندگی فضیلت-مندانه شهروندان توضیح داده نمی‌شوند. مسئله این متفکران مدرن برخلاف متفکران کلاسیک، نه پرسش از شرایط اخلاقیِ زندگی خیر، بلکه پرسش دربارۀ شرایط واقعی بقاست که مورد نظر مور است. با این توضیح می‌توان حد فاصل میان عقلانیت ارتباطی در تقابل با عقلانیت ابزاری را طبق نظر فرانکفورت در ساختار سیاسی شاهنامه بررسی نمود که این مکتب ما را به وفاق اجتماعی می‌رساند و رسیدن به رهایی از تعلقات دنیایی را همان خرد عینی می‌داند. پرونده مقاله

  • مقاله

    11 - مقایسه و نگاهی گذرا برمفاهیم وطن درادبیات مشروطه با تکیه برآثارسیداشرف الدین گیلانی وادبیات دفاع مقدس قیصرامین پور
    زبان و ادب فارسی واحد سنندج , شماره 2 , سال 14 , تابستان 1401
    وطن در ادبیات مشروطه دارای مفاهیم متعددی است. همۀ شاعران این دوره در شعر خود بر وطن پرستی، مبارزه با استبداد و استعمار، آبادانی سرزمین خود، نگاه نوستالوژیک به ایران قبل از اسلام تأکید دارند. مفهوم وطن اسلامی هم در شعر بعضی از شاعران دیده می شود در ادبیات دفاع مقدس وطن ا چکیده کامل
    وطن در ادبیات مشروطه دارای مفاهیم متعددی است. همۀ شاعران این دوره در شعر خود بر وطن پرستی، مبارزه با استبداد و استعمار، آبادانی سرزمین خود، نگاه نوستالوژیک به ایران قبل از اسلام تأکید دارند. مفهوم وطن اسلامی هم در شعر بعضی از شاعران دیده می شود در ادبیات دفاع مقدس وطن اقلیمی، وطن انسانی، وطن اسلامی و وطن دوستی در بیشترسروده های شاعران این دوره بخصوص قیصرامین پوردیده می شود. برای روش تحقیق این پژوهش در ابتدا به منابعی که در مورد وطن بود، مراجعه کردیم. در زمینه وطن برای شناخت دقیق مفهوم وطن هم در ادبیات کلاسیک و هم در عصر حاضر مورد بررسی قرار گرفت. در این میان چون وطن جزو مقوله های اجتماعی نیز محسوب می شوند، در مورد جامعه شناسی ادبیات و بخصوص جامعه شناسی ادبیات فارسی به طور جداگانه مطالعه شد. از سویی دیگر ادبیات مشروطه و دفاع مقدس ارتباط تنگاتنگی با کنش ها، واکنش ها، رویدادها و تغییرات عصر خود دارند و برآمده از دوره ای تاریخی هستند. از این رو برای شناخت بهتر این دو ادبیات، به مطالعۀ انقلاب مشروطه و انقلاب اسلامی و چرایی اتفاق و چگونگی فرایند آن ها بپردازیم. پرونده مقاله

  • مقاله

    12 - دیالکتیک سنت و مدرنیته در ادبیات سیاسی ایران؛ بررسی تطبیقی دو داستان «فارسی شکر است» و «رجل سیاسی»
    جستار نامه: ادبیات تطبیقی (فارسی- انگلیسی) , شماره 27 , سال 8 , بهار 1403
    یکی از نویسندگان مشهوری که در آثار خود همواره با بیانی مبتنی بر طنز، اوضاع سیاسی ایران را به نقد کشیده است، محمدعلی جمالزادة است. وی در آثار خود بارها آشفتگی سیاسی- فرهنگی جامعة ایران اعم از حاکمین و طبقات مختلف مردم را ترسیم نموده است در این مقاله، نویسندگان درتلاشند ت چکیده کامل
    یکی از نویسندگان مشهوری که در آثار خود همواره با بیانی مبتنی بر طنز، اوضاع سیاسی ایران را به نقد کشیده است، محمدعلی جمالزادة است. وی در آثار خود بارها آشفتگی سیاسی- فرهنگی جامعة ایران اعم از حاکمین و طبقات مختلف مردم را ترسیم نموده است در این مقاله، نویسندگان درتلاشند تا با استفاده از روش تطبیقی دو اثر جمالزاده با عناوین رجل سیاسی و فارسی شکر است را با بهره گیری از طنز سیاسی بررسی نموده و به این سوال اصلی پاسخ دهند: جمالزاده جدال سنت و مدرنیته را در دو داستان رجل سیاسی و فارسی شکر است چگونه و در قالب چه مفاهیمی دسته بندی نموده است؟ فرضیة مقاله تأکیدی است بر این موضوع که این دو اثر جمالزاده عمدتاً با محوریت طنز و گفتمان انتقادی و با هدف اصلاح اوضاع آشفتة سیاسی و اجتماعی و فرهنگی جامعة خود صورت پذیرفته است. یافته‌های مقاله نشان داد جمالزاده در داستان فارسی شکر است چهار مفهوم کلان نهادینگی استبداد و فساد؛ سیاست زدگی جامعة ایران، شکاف عمیق طبقاتی و دیالکتیک فرهنگ وارداتی و هویت سنتی را نشان می‌دهد. اما در داستان رجل سیاسی، جمالزاده به بررسی جامعة ایران در زمان و شرایط خاصی می‌پردازد و اشاره به افتادن سرنوشت مردم به دست کسانی داردکه اصلاً تخصصی ندارند.در این راستا، سیاست به مثابه ثروت و رفاه، فقدان مریتوکراسی، لمپنیسم سیاسی، عدم فهم مسائل سیاسی و فقدان تخصص، ناپایداری توده‌ها در قالبجو زدگی سیاسی، تشجییع سیاسی و قهرمان‌سازی نادرست و لابی‌گری سیاسی مهمترین مواردی است که جمالزاده بدان اشاره نموده است. پرونده مقاله

  • مقاله

    13 - تحلیل روایت‌شناختی داستان طوطی و بازرگان مثنوی بر اساس نظریۀ زمان در روایت ژرار ژنت
    جستار نامه: ادبیات تطبیقی (فارسی- انگلیسی) , شماره 5 , سال 2 , زمستان 1397
    یکی از روی‌کردهای نوینی که از زبان شناسی گرفته شده، روایت شناسی است؛ این علم به بررسی فنون و ساختار روایت ها پرداخته و از این طریق در صدد یافتن دستور زبان روایت است. روایت و کاربرد آن در ادبیات فارسی سابقه ی چندانی ندارد. یکی از بزرگ‌ترین داستان پردازان ادب فارسی، مولان چکیده کامل
    یکی از روی‌کردهای نوینی که از زبان شناسی گرفته شده، روایت شناسی است؛ این علم به بررسی فنون و ساختار روایت ها پرداخته و از این طریق در صدد یافتن دستور زبان روایت است. روایت و کاربرد آن در ادبیات فارسی سابقه ی چندانی ندارد. یکی از بزرگ‌ترین داستان پردازان ادب فارسی، مولاناست؛ وی در مثنوی برای رسیدن به اهداف خود و بیان مفاهیم والا از داستان گویی و روایت بهره جسته است. چیره دستی وی در به کارگیری اصول دقیق فنون داستان پردازی و اشراف او بر انواع شگردهای داستان‌پردازی باعث شده که مثنوی به عنوان یک اثر مشهور در جهان زنده و پایدار بماند. یکی از این شگردها، چگونگی به کار گرفتن عنصر زمان در روایت است. یکی از محققانی که در چند دهه ی اخیر به چگونگی زمان بندی در روایت پرداخته، ژرار ژنت فرانسوی است. هدف از این مطالعه، استفاده از نظریه ی زمان در روایت ژنت در قالب سه مبحث: نظم، تداوم و بسامد، برای تحلیل روایت شناسی داستان طوطی و بازرگان در مثنوی است. روش این مطالعه تحلیلی- توصیفی با روی‌کرد روایت شناختی است؛ همچنین یافته های این مطالعه نشان می دهد نظریه ی ژرار ژنت الگوی مناسبی برای تحلیل داستان های مثنوی به دست می‌ دهد. یکی دیگر از دستاوردهای این پژوهش، بهره مندی از روی‌کردهای نوین نقد و تحلیل ادبی و دانش های جدید از جمله روایت شناسی در برسی متون کلاسیک همچون مثنوی است. پرونده مقاله

  • مقاله

    14 - برّرسی سطوح کارکردی ارتباطات غیرکلامی «زبان بدن» در غزلیّات عرفی‌شیرازی
    جستار نامه: ادبیات تطبیقی (فارسی- انگلیسی) , شماره 23 , سال 7 , بهار 1402
    یکی از اهداف همیشگی و مهمّ شاعران و نویسندگان در آثار نظم و نثرشان، برقراری ارتباط هرچه بهتر با مخاطبین و انتقال هرچه بهتر و دقیق‌تر معنا و پیام به آنان می‌باشد. در این راستا، بهره گیری از ارتباطات کلامی و غیرکلامی یکی از رایج ترین شیوه ها در این راستا بوده است. ارتباطا چکیده کامل
    یکی از اهداف همیشگی و مهمّ شاعران و نویسندگان در آثار نظم و نثرشان، برقراری ارتباط هرچه بهتر با مخاطبین و انتقال هرچه بهتر و دقیق‌تر معنا و پیام به آنان می‌باشد. در این راستا، بهره گیری از ارتباطات کلامی و غیرکلامی یکی از رایج ترین شیوه ها در این راستا بوده است. ارتباطات غیرکلامی یا بهره‌گیری از نشانه‌های تصویری همواره برای شاعران به مثابه یک ابزار کارآمد برای انتقال مضامین و مفاهیم نهفته در اشعار بوده‌است. مفاهیمی که عمده موضوعات آن حول مسائلی نظیر تعلیم و تربیت، آگاهی و بیداری انسان‌ها و عشق (توصیفات جمال معشوق، فراق عاشق و...) بوده است. عرفی شیرازی یکی از شاعران اوایل عهد صفوی است که در تکوین غزل سبک هندی، نقشی مهم داشته‌است. حجم اصلی دیوان وی را غزلیّات او تشکیل می‌دهد. یکی از شاخص‌های مهمّ اشعار عرفی، نشانه‌های تصویری (ارتباطات غیرکلامی) نهفته در مضامین غزلیات وی می‌باشد. به همین سبب، مقالة حاضر با استفاده از روش توصیفی‌تحلیلی به واکاوی برّرسی سطوح ارتباطات غیرکلامی زبان بدن در کنش های غیرزبانی، در غزلیات عرفی‌شیرازی می‌پردازد. فرضیه یا دالّ مرکزی پژوهش کنونی تأکیدی است بر این مسئله که زبان بدن در ارتباط غیرکلامی غزلیّات عرفی شیرازی کاملاً عامدانه و در راستای جلب معشوق و جذب مخاطب و نیز بازاندیشی در الگوهای رفتاری فرد و اجتماع و با هدف کنایه‌سازی و نمادپردازی محقّق شده‌است. در میان فرآیندهای ارتباطات غیرکلامی در اشعار عرفی‌شیرازی حرکات و اشارات مختصّ چهره، دست و پا و چشم، بیشترین کارکرد ارتباطی را داشته و نقش به سزایی را در جریان انتقال مفاهیم و پیام ها ایفا می کنند. پرونده مقاله

  • مقاله

    15 - تطبیق رئالیستی در رمان‌های «سووشون» و «من چراغ‌ها را خاموش می‌کنم»بر اساس نظریه‌ی الین شوالتر
    جستار نامه: ادبیات تطبیقی (فارسی- انگلیسی) , شماره 5 , سال 2 , زمستان 1397
    سیمین دانشور و زویا پیرزاد در سبک نوشتاری از مکتب رئالیست پیروی می‌کنند. این مقاله درصدد است با ارائه‌ی مباحث نظری در مکتب رئالیسم و انعکاس مضامین اجتماعی جامعه براساس نظریه ی الین شوالتر؛ منتقد آمریکایی، گرایش های رئالیستی این دو رمان را براساس سبک نوشتاری زنانه، برجست چکیده کامل
    سیمین دانشور و زویا پیرزاد در سبک نوشتاری از مکتب رئالیست پیروی می‌کنند. این مقاله درصدد است با ارائه‌ی مباحث نظری در مکتب رئالیسم و انعکاس مضامین اجتماعی جامعه براساس نظریه ی الین شوالتر؛ منتقد آمریکایی، گرایش های رئالیستی این دو رمان را براساس سبک نوشتاری زنانه، برجسته ‌کند؛ در حالی که در رمان این دو نویسنده به لحاظ رئالیسم، تجربه‌های خاص زنانه را با لحنی کاملاً زنانه که ویژگی‌هایش سادگی، روانی و بعضاً تلاش برای شکستن سنت‌های مردانه‌ی ادبی است، روایت می‌کند. از جمله شباهت هایی که می‌توان نام برد، رئالیسم اجتماعی و خانوادگی در آثار مذکور هر دو نویسنده است که فراوان دیده می شود. تفاوت های بارز این دو رمان در رئالیسم سیاسی در سووشون به‌علت حضور سیمین دانشور در عرصه‌ی اجتماع و سیاست می باشد. که نسبت به رمان پیرزاد بیشتر است. در مقابل، زویا پیرزاد در پرداختن به رئالیسم روان شناختی به واسطه ی کشمکش های داخلی و جدال عاطفی، توانمندتر است. روش تحقیق در این مقاله به صورت (تحلیلی ـ توصیفی) و مطالعه براساس نظریه های مدرن ادبی و تحلیل متون و محتوا و نیز با توجه به ویژگی های رئالیستی و تقسیم رئالیست به بخش های گوناگون می باشد. پرونده مقاله

  • مقاله

    16 - بررسی تطبیقی عناصر رئالیسم جادویی در آثار داستانی منیرو روانی‌پور و رضا امیرخانی
    جستار نامه: ادبیات تطبیقی (فارسی- انگلیسی) , شماره 2 , سال 3 , تابستان 1398
    رئالیسم جادویی یا واقع گرایی جادویی شیوه ای نو در داستان نویسی معاصر جهان است که در آن، عناصر واقعیت و خیال در هم آمیخته می شوند؛ این آمیختگی، شگفتی خواننده را برمی انگیزد و در عین حال باعث نمی شود که در سیر طبیعی داستان، اختلال یا آشفتگی ایجاد شود. از جمله کسانی که از چکیده کامل
    رئالیسم جادویی یا واقع گرایی جادویی شیوه ای نو در داستان نویسی معاصر جهان است که در آن، عناصر واقعیت و خیال در هم آمیخته می شوند؛ این آمیختگی، شگفتی خواننده را برمی انگیزد و در عین حال باعث نمی شود که در سیر طبیعی داستان، اختلال یا آشفتگی ایجاد شود. از جمله کسانی که از این شیوه در ایران استفاده کرده اند، منیرو روانی پور و رضا امیرخانی هستند. با توجه به پژوهش انجام شده، منیرو روانی پور و رضا امیرخانی از شیوۀ روایت رئالیسم جادویی بیشترین بهره را برده اند و در این میان به رئالیسم اجتماعی هم توجه نشان داده اند. از میان مؤلفه های مهم رئالیسم جادویی در آثار این دو نویسنده به این موارد می توان اشاره کرد: وجود عناصر جادویی، واقعیت و خیال، فضای وهم انگیز و رمزآلود، حضور ارواح مردگان و استفادۀ فراوان از افسانه ها و داستان های کهن جنوب ایران و توجه به باورهای عامیانه و خرافی و توجه به مسائل اجتماعی و سیاسی از مؤلفه های مورد بحث نویسندگان این آثار است. روش تحقیق در این پژوهش از نظر هدف با توجه به ماهیت آن، از نوع تحقیق نظری است که بر پایۀ مطالعۀ کتابخانه ای انجام شده است و از دیدگاه روش تحقیق، این کار پژوهشی، توصیفی- تحلیلی می باشد. نگارندگان در این پژوهش به بررسی مؤلفه های رئالیسم جادویی در آثار داستانی این دو نویسنده و سپس تطبیق این مؤلفه ها با یکدیگر می‌پردازند پرونده مقاله

  • مقاله

    17 - دیالکتیک سنّت و مدرنیته در ادبیات سیاسی ایران؛ بررسی تطبیقی دو داستان «فارسی شکر است» و «رجل سیاسی»
    جستار نامه: ادبیات تطبیقی (فارسی- انگلیسی) , شماره 27 , سال 8 , بهار 1403
    یکی از مفاهیم مهم ادبیات سیاسی ایران جدال و دیالکتیک سنّت و مدرنیته است. درواقع می‌توان اذعان داشت دو عامل اصلی استبداد و عقب‌ماندگی جامعة سیاسی حاصل جدال سنّت و مدرنیته بوده است. در این رابطه، بسیاری از نویسندگان ادبیات فارسی، به¬ویژه از عصر مشروطه به بعد، در آثار نظم چکیده کامل
    یکی از مفاهیم مهم ادبیات سیاسی ایران جدال و دیالکتیک سنّت و مدرنیته است. درواقع می‌توان اذعان داشت دو عامل اصلی استبداد و عقب‌ماندگی جامعة سیاسی حاصل جدال سنّت و مدرنیته بوده است. در این رابطه، بسیاری از نویسندگان ادبیات فارسی، به¬ویژه از عصر مشروطه به بعد، در آثار نظم و نثر خود با بهره‌گیری از شیوه‌هایی همچون طنز، اوضاع سیاسی اسفناک ایران را ترسیم کرده‌اند. یکی از نویسندگان مشهوری که در آثار خود همواره با بیانی مبتنی بر طنز، اوضاع سیاسی ایران را به نقد کشیده است، محمّدعلی جمالزادة اصفهانی بوده است. وی در آثار ادبی خود، بارها آشفتگی سیاسی- فرهنگی جامعة ایران اعمّ از حاکمین و طبقات مختلف مردم را ترسیم کرده است. در این مقاله، نویسندگان در تلاشند تا با استفاده از روش تطبیقی دو اثر جمالزاده با عناوین «رجل سیاسی» و «فارسی شکر است» را با بهره¬گیری از طنز سیاسی بررسی نمایند و به این سوال اصلی پاسخ دهند: «جمالزاده جدال سنّت و مدرنیته را در دو داستان رجل سیاسی و فارسی شکر است چگونه و در قالب چه مفاهیمی دسته بندی نموده است؟» فرضیة مقاله تأکیدی است بر این موضوع که این دو اثر جمالزاده عمدتاً با محوریت طنز و گفتمان انتقادی و با هدف اصلاح اوضاع آشفتة سیاسی و اجتماعی و فرهنگی جامعة خود صورت پذیرفته است. یافته‌های مقاله نشان داد جمالزاده در داستان «فارسی شکر است» چهار مفهوم کلان نهادینگی استبداد و فساد؛ سیاست‌زدگی جامعة ایران، شکاف عمیق طبقاتی و دیالکتیک فرهنگ وارداتی و هویت سنّتی را نشان می‌دهد. اما در داستان رجل سیاسی، جمالزاده به بررسی جامعة ایران در زمان و شرایط خاصی می‌پردازد و به افتادن سرنوشت مردم به دست کسانی اشاره دارد که اصلاً تخصصی ندارند. در این راستا، سیاست به مثابۀ ثروت و رفاه، فقدان مریتوکراسی، لمپنیسم سیاسی، عدم فهم مسائل سیاسی و فقدان تخصص، ناپایداری توده‌ها در قالب «جو زدگی سیاسی، تشجییع سیاسی و قهرمان‌سازی نادرست و لابی‌گری سیاسی مهم‌ترین مواردی است که جمالزاده بدان اشاره نموده است. پرونده مقاله