تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا)
,
شماره1,سال
15
,
بهار
1402
اسطورۀ کاوۀ آهنگر در شاهنامه دارای نشانهها، اعمال و کنشهایی مخصوص به خود است که خویشکاریهای اسطورهای این شخصیت را شامل میشوند. این خویشکاریها با توجه به شباهت کلی داستان ضحاک و فریدون - که کاوۀ آهنگر نیز در آن حضور موثر دارد – با روایت تاریخی جریان فتح بابل چکیده کامل
اسطورۀ کاوۀ آهنگر در شاهنامه دارای نشانهها، اعمال و کنشهایی مخصوص به خود است که خویشکاریهای اسطورهای این شخصیت را شامل میشوند. این خویشکاریها با توجه به شباهت کلی داستان ضحاک و فریدون - که کاوۀ آهنگر نیز در آن حضور موثر دارد – با روایت تاریخی جریان فتح بابل به قلم هرودوت، گزنفون و کستیاس، در تاریخ هخامنشیان، یاد آور نشانهها، اعمال و کنشهای گبریاس/ اوگبارو، هم پیمان کوروش هخامنشی است. هدف از این مقاله بررسی و مقایسۀ مهم ترین خویشکاریهای کاوۀ آهنگر در روایت شاهنامه از زمان پیدایی او در داستان ضحاک و فریدون با گبریاس/ اوگبارو، هم پیمان کوروش هخامنشی در جریان فتح بابل با توجه به اسناد و گزارشهای موجود تاریخی است. پژوهش حاضر از نوع تحلیلی _تطبیقی بر پایۀ دادههای کتابخانهای است که در پی اثبات وجود همانندی در خویشکاریهای شخصیتی در اسطوره با مصداقی در تاریخ است و نتیجۀ این تطبیق باز تعریف شخصیت کاوۀ آهنگر و برخی از خویشکاریهای او در شاهنامه خواهد بود. مثلا آهنگری او میتواند در صورت توجه به منابع تاریخی و دینی بجای پیشه به عنوان لقب نیز بررسی گردد. همچنین این قیاس کمک خواهد کرد عوامانه و الحاقی پنداشتن کاوۀ آهنگر از سوی برخی اسطوره پژوهان چون آرتور کریستین سن، مهرداد بهار، ذبیح الله صفا و دیگران مورد تردید قرار گیرد.
پرونده مقاله
تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا)
,
شماره1,سال
12
,
بهار
1399
رمان جزیره سرگردانی با محوریت عنصر شخصیت، دارای یک طرح شخصیت محور است. در این اثر، تنها حوادث بیرونی داستان نیستند که جریان رمان را پیش می برند، بلکه همزمان با حوادث بیرونی، بیان دیدگاه ها و نگرش های دینی و اعتقادی شخصیت های داستان و کنش های پی درپی اندیشگانی، طرح د چکیده کامل
رمان جزیره سرگردانی با محوریت عنصر شخصیت، دارای یک طرح شخصیت محور است. در این اثر، تنها حوادث بیرونی داستان نیستند که جریان رمان را پیش می برند، بلکه همزمان با حوادث بیرونی، بیان دیدگاه ها و نگرش های دینی و اعتقادی شخصیت های داستان و کنش های پی درپی اندیشگانی، طرح داستان را گسترش می دهد. در این رمان، سه نوع دیدگاه و نگرش مختلف نسبت به عرفان در دنیای مدرن وجود دارد: نگرش سنتی و مقلدانه که در پی احیای عرفان سنتی در دنیای معاصر برای رهایی نسل معاصر از سرگردانی حاصل از مدرنیته است، نگرش انتقادی که به انکار عرفان در دنیای مدرن میپردازد، و نگرش تردیدی که از عدم قطعیت در باورهای دینی و اعتقادی نسل جوان حکایت دارد. نویسنده در این اثر، با خلق شخصیت هایی با دیدگاه و نگرش های اعتقادی متقابل، زمینه را برای گسترش محتوا و درونمایۀ عرفانی داستان فراهم آورده است. نویسنده ضمن وفادارای به چنین طرحی، با به کارگیری مولفه ها و نظریههای پسامدرنیته در تکنیک داستان پردازی خود، مولفههایی چون: عدم قطعیت، تناقض، جریان سیال ذهن و آشفتگی روایت... با برانگیختن پرسش های وجودشناسانه در مخاطب، مفهوم و محتوایی شبه عرفانی در رمان ایجاد میکند. هدف از این پژوهش، تحلیل و شناخت دیدگاه و نگرش های عرفانی و تبیین مولفه های شبه عرفانی در این رمان است.
پرونده مقاله
مطالعات زبان و ادبیات غنایی
,
شماره5,سال
11
,
زمستان
1400
آثار ادبی، از جهت حضور انسان، موضوع نقد روانشناختی واقع میشوند و بستر مناسبی برای این پژوهشها به شمار میآیند. ویژگی برخی از آثار، ارائة تصویری از انسان خودشکوفاست. انسانگرایی از جریانهای تأثیرگذار در روانشناسی است که انسان و رسیدنش به خودشکوفایی از مباحث مهم آن چکیده کامل
آثار ادبی، از جهت حضور انسان، موضوع نقد روانشناختی واقع میشوند و بستر مناسبی برای این پژوهشها به شمار میآیند. ویژگی برخی از آثار، ارائة تصویری از انسان خودشکوفاست. انسانگرایی از جریانهای تأثیرگذار در روانشناسی است که انسان و رسیدنش به خودشکوفایی از مباحث مهم آن بهشمارمیآید. مزلو، از پیشگامان انسانگرایی، الگویی ارائه میدهد که در آن نیازهای اساسی را در پنج سطح طبقهبندی میکند. این الگو در بعضی از آثار مانند شاهنامه که ماهیتی انسانمحور دارد، قابل بررسی است. هدف این پژوهش که به روش توصیفی- تحلیلی انجام شده، بررسی عشق در شخصیت تهمینه و سودابه، براساس نظریة مزلو است که میتواند رهنمونی در بررسی دیگر شخصیتها، برای شناسایی انسان خودشکوفا باشد. از اینرو این دو شخصیت، براساس شاخصهای هرم مزلو سنجیده میشوند. با بررسی این دو شخصیت، تهمینه، الگوی افراد خودشکوفا و سودابه نمونة ناشکوفایی شخصیت معرفی میگردد و دلایل آن مورد بررسی قرار میگیرد. نتایج این تحقیق نشان میدهد، شخصیتهای حماسی تا چه حد به رشد انسانی دست یافته و چه اندازه با الگوهای شخصیت رشدیافتة حوزة روانشناسی، منطبق هستند. در میان شخصیتهای شاهنامه، تهمینه از معاشیق داستانهای حماسی ـ غنایی است و میتوان شاهد ویژگیهای افراد خودشکوفا در رفتار او بود. عشق، موضوع مشترک داستانهای غنایی و نیازهای نظریة مزلو، تهمینه را تا خودشکوفایی پیش میبرد و باعث رشد او میشود. در تقابل با تهمینه، سودابه را میتوان مورد توجه قرارداد؛ بررسی شخصیت سودابه بیانگر ناکامی او در تأمین نیازها و گذر نکردن از پایینترین سطوح آن است.
پرونده مقاله
بررسی و پژوهش در حوزة ادبیات، در ارتباط با علوم مختلف ازجمله روان شناسی، جامعه شناسی، تاریخ، زبان شناسی و... نشان دهندة قابلیت های چندگانة گسترة ادبیات است. در میان علوم مختلف، روان شناسی رابطة تنگاتنگی با ادبیات دارد و می توان آن را در تحلیل آثار ادبی به کار برد. از می چکیده کامل
بررسی و پژوهش در حوزة ادبیات، در ارتباط با علوم مختلف ازجمله روان شناسی، جامعه شناسی، تاریخ، زبان شناسی و... نشان دهندة قابلیت های چندگانة گسترة ادبیات است. در میان علوم مختلف، روان شناسی رابطة تنگاتنگی با ادبیات دارد و می توان آن را در تحلیل آثار ادبی به کار برد. از میان شاخه های متعدّد آن، روان شناسی شخصیّت ابزار مناسبی برای بررسی شخصیّت های داستانی است. در میان نظریات متعدّد شخصیّت، الگوی هرمی آبراهام مزلو، روان شناس انسان گرای امریکایی، شاخص و فرایندی است که می توان از آن در بازشناسی شخصیّت ها استفاده کرد. این هرم، الگوی مناسبی برای شناخت ویژگی های انسان کمال طلب و خواستارِ تحقّق خود، در متون ادبی است. آنچه از فرایند این نظریه بر روی شخصیّت ها و تبیین جایگاه آن ها مهم به نظر می آید، جنبة تعلیمی و الگویی و تربیتی آن است. اینکه شخصیّتِ به کمال رسیده و خودشکوفا چه آموخته ها و تجربیاتی کسب کرده است، از جنبة شاخص های تربیتی و اخلاقی بسیار مهم می نماید. از بین آثار مختلف ادبی، شاهنامة فردوسی از آثار انسان گراست؛ نژاد، گوهر، هنر و خرد، چهار عنصری است که به تأکید فردوسی می تواند فرد را در ذهن و عمل به تکامل برساند. انسان در شاهنامه از واقعیت و فراواقعیت، تعقّل و تعهّد و در کلامی گسترده، خرد و اسطوره برخوردار است. خویشکاری شخصیّت های شاهنامه زمینه ای است که می تواند در شناسایی مرتبة انسانی آن ها کمک کند. بازشناخت روانی و شخصیّتی آن ها و اینکه آیا با بررسی روان شناختی شخصیّت ها می توان به شناخت دیگر از آن ها رسید، پرسش محوری این پژوهش است. این پژوهش به شیوة توصیفی تحلیلی میکوشد تا نشان دهد در میان شخصیّت های متعدّد این اثر، زال می تواند مصداق فرد خودشکوفا در نظریة مزلو باشد. او از شخصیّت های برجستة شاهنامه است که از ویژگی کامل پیوند خرد و اسطوره برخوردار است و توانسته است به مرحلة خودشکوفایی برسد. یافتة مهم این جستار آن است که زال الگوی خواستاران تحقّق خود است و شخصیّت اسطوره ایـحماسی او دارای ویژگی های افراد اخلاق مدار و خودشکوفاست. از ویژگی های او، ادراک روشن از واقعیات، مسئله مداری، فرهنگ ناپذیری، خودانگیختگی، خوی مردم گرایی، پذیرش دیگران، خود و طبیعت است.
پرونده مقاله
سکوی نشر دانش
سند یا سکوی نشر دانش ،سامانه ای جهت مدیریت حوزه علمی و پژوهشی نشریات دانشگاه آزاد می باشد