مطالعه حاضر باهدف مدل‌سازی رفتاری کاهش خطای انسانی در صنعت حمل‌ونقل هوایی کشور انجام شد. این مطالعه از نظر هدف یک پژوهش کاربردی - توسعه‌ای از منظر روش و بازه زمانی گردآوری داده‌ها، یک پژوهش پیمایش مقطعی است که با رویکردی آمیخته انجام شد. جامعه مشارکت‌کنندگان بخش کیفی شامل مدیران صنعت حمل‌ونقل هوایی کشور است که 11 نفر به شیوه هدف‌مند و تا دستیابی به اشباع نظری انتخاب شدند. جامعه آماری بخش کمی کارشناسان و فعالان صنعت حمل‌ونقل هوایی کشور است و حجم نمونه با فرمول کوکران 366 برآورد شد. نمونه‌گیری بخش کمی با روش خوشه‌ای - تصادفی انجام گرفت. ابزار گردآوری داده‌ها، مصاحبه نیمه‌ساختاریافته و پرسش‌نامه محقق ساخته بود که با روش روایی سازه، روایی همگرا و روایی واگرا اعتبارسنجی گردید. با استفاده از آلفای کرونباخ و پایایی ترکیبی نیز قابلیت اعتماد پرسش‌نامه بررسی شد. مقدار روایی همگرا برای همه سازه‌ها بالای 5/0 و آلفای کرونباخ و پایایی ترکیبی نیز برای همه سازه‌ها بالای 7/0 برآورد شد بنابراین روایی و پایایی مطلوب ارزیابی شد. برای شناسایی ابعاد و مولفه‌های مدل رفتاری کاهش خطای انسانی از روش تحلیل کیفی مضمون، تعیین روابط عناصر از روش مدل‌سازی ساختاری - تفسیری و اعتبارسنجی مدل رفتاری کاهش خطای انسانی از روش حداقل مربعات جزئی استفاده شد. یافته‌ها نشان داد عوامل سازمانی و مدیریتی به‌عنوان عناصر زیربنایی الگو هستند که بر عوامل فیزیکی، ارگونومی، فنی و فناوری اثر مستقیم دارند. این عوامل نیز به ترتیب بر عوامل شغلی و سیستمی و سپس رفتار فردی و گروهی تاثیر دارند. در نهایت رفتار فردی و گروهی نیروی انسانی بر کاهش خطای انسانی تاثیر دارند. بنابراین می‌توان نتیجه گرفت مدیران صنعت حمل‌ونقل هوایی با بهبود شرایط فنی، فیزیکی، ارگونومی و فناورانه می‌توانند شرایط شغلی را کارکنان را تسهیل و تقویت نمایند. پرونده مقاله

زمینه: از آن جا که عوامل انسانی در رأس علل رخداد سوانح هوایی قرار می‌گیرند، لزوم بذل توجه به عوامل انسانی در صنعت هوایی بسیار مهم و حائز اهمیت است.هدف: طراحی مدل رفتاری کاهش خطای انسانی در مشاغل حساس صنعت هوانوردی ایران می‌باشد.روش: تحقیق حاضر از نوع کاربردی و همچنین در دسته تحقیقات اکتشافی و توصیفی قرار دارد. این پژوهش با روش آمیخته (کمی-کیفی) انجام‌شده است. جامعه آماری در بخش کیفی شامل مدیران مشاغل حساس در صنعت هوایی کشور می‌باشد فرایند نمونه‌گیری تا رسیدن به اشباع نظری ادامه یافت. براین اساس 11 نفر از افراد واجد شرایط در این مطالعه شرکت کرده‌اند. روش اصلی مورداستفاده در بخش کیفی، روش تحلیل محتوا است که از نرم‌افزار MaxQDA استفاده‌شده است. در بخش کمی جامعه آماری شامل کارکنان مشاغل حساس در صنعت هوایی کشور که جمعا 4521 نفر می‌باشند که 355 نفر نمونه برآورد شد. محاسبات مدل‌سازی ساختاری-تفسیری با نرم‌افزار MicMac انجام‌گرفته است.یافته‌ها: بر مبنای تکنیک دلفی 5 عامل شامل عوامل فردی، گروهی، سازمانی و محیطی و نظام منابع انسانی شناسایی شدند که در خطای انسانی مشاغل حساس تأثیرگذار بوده اند. بر اساس نمودار قدرت نفوذ-وابستگی متغیرهای عوامل فردی، عوامل محیط‌ کار، عوامل گروهی و عوامل سازمانی قدرت نفوذ بالایی داشته (برابر6 ) و تأثیرپذیری کمی (برابر 3) دارند و در ناحیه متغیرهای مستقل قرارگرفته‌اند. متغیر نظام منابع انسانی یک متغیر پیوندی (قدرت نفوذ برابر 2 و تاثیر پذری برابر 2) است و درنهایت متغیر کاهش خطای انسانی نیز از وابستگی بالا (برابر 6) اما نفوذ اندکی (برابر 1) برخوردار است.هیچ متغیری نیز در ربع اول یعنی ناحیه خودمختار قرار نگرفته است.نتیجه‌گیری: اگر قرار باشد آمار حوادث هواپیمایی کاهش یابد؛ عوامل انسانی در هوانوردی باید بهتر درک شوند و علم و دانش مربوط به آن مورد استفاده و بررسی مجدد قرار گیرند. افزایش اطلاعات در خصوص عوامل انسانی در نهایت باعث ایجاد پروازی امن تر خواهد شد. پرونده مقاله