مقدمه: دانه کلزا با میزان روغن بالا و ارزش تغذیه ای و اقتصادی فوق العاده از جمله مهم ترین گیاهان روغنی محسوب می‌شود. استخراج با کمک امواج فراصوت به عنوان یک روش غیرمخرب و نوین در فرآیند استخراج این دانه روغنی می‌تواند استفاده شود. مواد و روش‌ها: در این پژوهش، بهینه سازی فرآیند استخراج روغن کانولا با استفاده از روش سطح پاسخ با امواج فراصوت در فرکانس 35 کیلوهرتز و توان 800 وات با دو نوع حلال هگزان و حلال ترکیبی هگزان- ایزوپروپانول 3 به 2 (حجمی/ حجمی) مورد بررسی قرار گرفت. اثرات فاکتورهای دمای استخراج در محدوده ی 35 تا 55 درجه سانتی گراد، زمان فرآیند در محدوده ی 30 تا 90 دقیقه و نسبت حلال به کانولا (حجمی به وزنی) در سطوح 5 ،10 و 15 میلی لیتر بر گرم با کمک طرح باکس بنکن بررسی گردید. همچنین ترکیب اسید چرب روغن استخراج شده با استفاده از گاز کروماتوگرافی مشخص شد. یافته‌ها: با توجه به مقادیر بالای ضرایب همبستگی مدل های بهینه انتخاب شده برای روش های استخراج با حلال هگزان (93/0R2=) و حلال ترکیبی هگزان-ایزوپروپانول (97/0R2=) و عدم معناداری آزمونهای عدم برازش(05/0P>) می توان مدل های انتخاب شده را پیش بینی درصد استخراج روغن کانولا مفید ارزیابی کرد. نتیجه‌گیری: شرایط بهینه برای فرآیند استخراج توسط حلال هگزان (39/22%) و حلال ترکیبی هگزان- ایزوپروپانول (66/30%) به ترتیب در زمان‌های( 87 و 5/69 دقیقه)، نسبت حلال به دانه کانولا ( 39/6 و 12/9 میلی لیتر بر گرم) و دمای 55 درجه سانتی گراد به دست آمد. همچنین درصد استخراج با امواج فراصوت نسبت به روش سوکسله افزایش یافت و به کارگیری امواج فراصوت تأثیر معنی داری در ترکیب اسیدهای چرب روغن کانولا نداشت (05/0P>). در مجموع میتوان گفت، امواج فراصوت به عنوان یک روش ساده و سریع می‌تواند استخراج روغن کانولا را بدون تاثیر کمی و کیفی بر اسید‌های چرب آن بهبود بخشد. Manuscript profile

اسپرس (Onobrychis viciifolia Scop.) یکی از گیاهان علوفه ای مهم است که به دلیل سازگاری های ویژه و کیفیت علوفه، در بسیاری از مناطق ایران کشت می شود. آزمایشی مزرعه ای در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار از سال 1392 تا 1395 در ایستگاه تحقیقاتی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان انجام شد. 20 توده بومی از مناطق مختلف ایران، مورد ارزیابی قرار گرفتند. صفات مورفولوژیکی، عملکرد و کیفیت علوفه اندازه گیری شد. بر اساس نتایج بدست آمده، در میان توده ها اختلاف کمتر از 10 روز بین حداقل تا حداکثر روز از زمان کشت تا گلدهی، وجود داشت. در سال دوم، مراحل فنولوژیکی (شروع رشد بهاره، زمان گلدهی) در تاریخ های زودتری نسبت به سال اول، بوقوع پیوست. حداکثر تعداد برگ (127 عدد) از توده اشنویه و حداکثر نسبت برگ به ساقه (5/2) از توده 2759، حاصل شد. در بین توده های مختلف، پلی کراس، بیشترین محتوای ماده خشک (27/31 درصد) و عملکرد علوفه خشک در واحد سطح (3/3179 کیلوگرم در هکتار) را تولید کرد. همچنین، توده های اسپرس، کیفیت متفاوتی داشتند. بیشتر جمعیت ها از نظر عملکرد و کیفیت، برای تغذیه دام مناسب بودند. با توجه به وجود تنوع در بین جمعیت ها از نظر صفات مختلف، از هر جمعیت می توان برای اهداف مختلفی از جمله برنامه های اصلاح نژاد، حفاظت از خاک و تولید عملکرد ماده خشک بالا، استفاده کرد. بطور کلی برای تولید علوفه، جمعیت هایی مانند 3001 و 13535 (متحمل به بیماری سفیدک سطحی) با عملکرد و کیفیت علوفه قابل قبول را می توان در شرایط آب و هوایی اصفهان، توصیه نمود. Manuscript profile