-
مقاله
1 - ارزیابی ارتباط تابآوری با خطرپذیری در مواجهه با مخاطرات طبیعی با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی و مدل تحلیلی دیمیتل و تحلیل شبکهای ANP(مطالعه موردی:شهر بندرعباس)کاربرد سیستم اطلاعات جغرافیایی و سنجش از دور در برنامهریزی , شماره 54 , سال 14 , زمستان 1402مقدمه: امروزه بروز مخاطرات طبیعی و ایجاد خسارات و تلفات ناشی از این مخاطرات در نقاط مختلف جهان موجب گردیده تا ایمنتر نمودن شهرها و نقاط شهری، به یک چالش درازمدت اما دستیافتنی تبدیل شود. تابآور ساختن شهرها در ابعاد مختلف، راهی مناسب و کارا در جهت تقویت ساختار شهر برای چکیده کاملمقدمه: امروزه بروز مخاطرات طبیعی و ایجاد خسارات و تلفات ناشی از این مخاطرات در نقاط مختلف جهان موجب گردیده تا ایمنتر نمودن شهرها و نقاط شهری، به یک چالش درازمدت اما دستیافتنی تبدیل شود. تابآور ساختن شهرها در ابعاد مختلف، راهی مناسب و کارا در جهت تقویت ساختار شهر برای مقابله با بحرانها و مخاطرات طبیعی و غیرطبیعی است. برایناساس این هدف از این پژوهش بررسی رابطه تابآوری شهر بندرعباس با وضعیت خطرپذیری در برابر سوانح طبیعی میباشد. روش کار: روش تحقیق از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش بررسی توصیفی - تحلیلی، روش گردآوری اطلاعات بهصورت اسنادی (کتابخانهای) و میدانی (مصاحبه و پرسشنامه) و جهت تجزیهوتحلیل دادهها از سیستم اطلاعات جغرافیایی و مدل تحلیلی دیمیتل و تحلیل شبکهای ANP استفاده میگردد. متغیرهای مورد بررسی در جهت تبیین تابآوری شهر بندرعباس به شرح وضعیت فضاهای باز، کاربریهای ناسازگار، زمین (بستر)، مقاومت ساختمان، دسترسی، مالکیت، تراکم هستند که در پارادایم ارائه شده مورد واکاوی قرار میگیرند. پس از جمعآوری امتیازات و حاصلضرب امتیازات در ضرایب بهدستآمده، از فرایندهای آماری به مدل تابآوری شهری اقدام به اندازهگیری نهایی میزان تابآوری شهری در بندرعباس شده است، نتایج: نتایج نشان میدهد، مقدار آن 44398/5 محاسبه گردیده که نشاندهنده که نیاز مبرم به تدوین برنامهها و ساختار اصلاحی برای افزایش سطح تابآوری در این منطقه شهری را دارا هستند. پرونده مقاله -
مقاله
2 - آنالیز حساسیت ضریب زبری مانینگ رودخانه ها در مدل HEC-RAS جهت تعیین پهنه های سیلاب (مطالعه موردی: رودخانه کر- استان فارس)کاربرد سیستم اطلاعات جغرافیایی و سنجش از دور در برنامهریزی , شماره 52 , سال 14 , تابستان 1402رودخانه ها یکی از معدود پدیده های طبیعی می باشند که علیرغم خسارات و زیانهای بیشماری که از دیرباز به انسانها وارد نموده اند ، بدلیل تأثیر ویژه در زندگی بشر و شکل گیری تمدنها همواره انسان ها را به اراضی حاشیه رودخانه فراخوانده اند . در ایران نیز بدلیل وسعت زیاد ، اقلیم مت چکیده کاملرودخانه ها یکی از معدود پدیده های طبیعی می باشند که علیرغم خسارات و زیانهای بیشماری که از دیرباز به انسانها وارد نموده اند ، بدلیل تأثیر ویژه در زندگی بشر و شکل گیری تمدنها همواره انسان ها را به اراضی حاشیه رودخانه فراخوانده اند . در ایران نیز بدلیل وسعت زیاد ، اقلیم متعدد و تراکم زمانی و مکانی بارش ها در اکثر حوضه های آبخیز ، همه ساله شاهد سیلاب های عظیمی در اکثر مناطق کشور بوده که بسیاری از آنها ، خسارات جانی و مالی فراوانی را به بار می آورند. این تحقیق بازهای به طول حدود 10 کیلومتر از رودخانه کر (پایین دست ایستگاه هیدرومتری چمریز) انتخاب شد و پس از تهیه آمار حداکثر دبی لحظهای رودخانه در دو حالت قبل و بعد از احداث سد ملاصدرا، اثر احداث سد بر روی جریان رودخانه بررسی شد. سپس با در نظر گرفتن دبی رودخانه به ازای دبی با دوره بازگشت 25 سال برای دو حالت قبل و بعد از احداث سد مدل جریان ماندگار رودخانه مذکور توسط نرم افزار HEC-RAS تهیه و سپس با یکدیگر مقایسه شدند. در ادامه بر اساس دبی با دوره بازگشت 25 سال بعد از احداث سد اقدام به تغییر ضریب زبری مانینگ به میزان 50 درصد از مقدار اولیه گردید و مجدداً مدل HEC-RAS اجرا گردید.احداث سد نقش بسزایی در کاهش سیلاب رودخانه کر داشته است، بطوری که احداث سد مذکور باعث شده است که برخی از پارامترها مانند تراز سطح آب، سرعت جریان آب، مساحت جریان آب، میزان دبی در رودخانه و همچنین سیلاب دشتهای آن کاهش یابد.نتایج آنالیز حساسیت برخی از پارامترها نسبت به ضریب زبری مانینگ نشان دادکه باکاهش ضریب زبری مانینگ،برخی ازپارامترها نظیرترازسطح آب و مساحت جریان نیزکاهش و پارامترهای نظیر سرعت جریان آب، دبی رودخانه، دبی رودخانه در ساحل سمت راست و چپ افزایش یابد و بالعکس. پرونده مقاله -
مقاله
3 - پهنهبندی خطر زلزله در شهرستان بستک با استفاده از مدل FUZZY-AHPکاربرد سیستم اطلاعات جغرافیایی و سنجش از دور در برنامهریزی , شماره 4 , سال 13 , پاییز 1401ایران یکی از زلزلهخیزترین کشورهای دنیاست و شهرهای آن دررابطهبا این مخاطره طبیعی آسیبهای فراوان دیدهاند.شناخت نواحی در معرض این مخاطرات یکی ازگامهای اولیه در مدیریت مخاطرات و برنامهریزی توسعهای و عمرانی است.در این پژوهش هدف، پهنهبندی خطر زلزله در شهرستان بستک با چکیده کاملایران یکی از زلزلهخیزترین کشورهای دنیاست و شهرهای آن دررابطهبا این مخاطره طبیعی آسیبهای فراوان دیدهاند.شناخت نواحی در معرض این مخاطرات یکی ازگامهای اولیه در مدیریت مخاطرات و برنامهریزی توسعهای و عمرانی است.در این پژوهش هدف، پهنهبندی خطر زلزله در شهرستان بستک با استفاده از مدل FUZZY-AHP میباشد.روش تحقیق توصیفی – تحلیلی بود. در بحث توصیفی با استفاده از مطالعات کتابخانهای و اسنادی دادههای موردنیاز گردآوری شدندو در بحث تحلیلی، اقدام به تهیه نقشه گسل، زمینلرزه، ارتفاع، نقشه شبکه آبراههای و مسیلها،نقشه مقدار شیب و.. گردید و سپس باسیستم اطلاعات جغرافیائی (GIS) هریک ازعوامل لایهها ارزشگذاری شده و نهایتاً نقشه نهائی حاصل از همپوشانی با مدل AHP به دست آمد.شهرستان بستک به مرکزیت شهر بستک یکی از شهرستانهای تابعه استان هرمزگان بوده که در بین مختصات جغرافیائی ˝00 21 ° 54 تا ˝11 22 ° 54 طول جغرافیایی و ˝00 11 ° 27 تا ˝02 12 ° 27 عرض جغرافیایی قرار گرفته است. این نقشه براساس شرایط ژئومورفولوژیکی و کاربری اراضی ارزیابی و مناطق مستعد توسعة شهری پیشنهاد شد نتایج نشان داد که توسعه فیزیکی شهر در طی دهه های گذشته تابع شرایط توپوگرافی بوده و مخاطرات و محدویت های ژئومورفولوژیکی بسیار زیادی در محدودة مورد مطالعه وجود دارد؛ با توجه به نتایج تحقیق مکانیابی بهینه توسعه شهراز نظر کارشناسان پارامتر پمپبنزینهای مرکز شهر بالاترین وزن 0.195 و پارامتر زلزله کمترین وزن 0.01 را در مقایسه زوجی داشته است. نهایتاً نقشه نهائی حاصل از همپوشانی تمامی عوامل به دست آمد. باتوجهبه نقشههای حاصله از همپوشانی مدل AHP و اعمال وزنها در لایههای اطلاعاتی، کلاسهای آسیبپذیری زلزله شامل خیلی کم، کم، متوسط، زیاد و خیلی زیاد بود.مساحت کلاسها به ترتیب 11.25، 9.53، 13.17، 15.69 و 9.58 به دست آمد. مساحت بالایی از محدوده مطالعه در معرض خطر زیاد قرار دارد؛ بنابراین میبایست راهکارهایی جهت مدیریت بحران در مواقع لزوم، اجرا نمود پرونده مقاله -
مقاله
4 - پایش یخچالهای اشترانکوه حوضه آبریز دریاچه گهر لرستان و ارتباط آن با کاهش پوشش گیاهی با استفاده از تصاویر MODIS و شاخص NDSI بین سالهای 1380 تا 1395اکوسیستم های طبیعی ایران , شماره 4 , سال 13 , پاییز 1401در اﯾـﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ، از ﺗﺼـﺎوﯾﺮ ماهوارههای ﺳﻨﺠﻨﺪه MODIS ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ سالهای 2001 تا 2015 ﻣﯿﻼدی، ﺑﺮای ﺗﻬﯿﻪ ﻧﻘﺸﻪ ﺳﻄﺢ ﺗﺤﺖ ﭘﻮﺷﺶ ﺑﺮف در اﺳﺘﺎن لرستان منطقه اشترانکوه اﺳـﺘﻔﺎده ﺷـﺪه اﺳﺖ. هدف اصلی تحقیق عبارت از بررسی ارتباط یخچالهای طبیعی با پوشش گیاهیبوده است. روش مورداستفاده در اﯾ چکیده کاملدر اﯾـﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ، از ﺗﺼـﺎوﯾﺮ ماهوارههای ﺳﻨﺠﻨﺪه MODIS ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ سالهای 2001 تا 2015 ﻣﯿﻼدی، ﺑﺮای ﺗﻬﯿﻪ ﻧﻘﺸﻪ ﺳﻄﺢ ﺗﺤﺖ ﭘﻮﺷﺶ ﺑﺮف در اﺳﺘﺎن لرستان منطقه اشترانکوه اﺳـﺘﻔﺎده ﺷـﺪه اﺳﺖ. هدف اصلی تحقیق عبارت از بررسی ارتباط یخچالهای طبیعی با پوشش گیاهیبوده است. روش مورداستفاده در اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺷﺎﺧﺺ NDSI بوده استکه در واقع تفاضل نرمال شده دو باند طیفی (باند مرئی و باند مادونقرمز نزدیک یا مادونقرمز طول موجکوتاه) میباشد که برای استخراج سطوح پوشیده از برف به کار میرود. برای خوشهبندی از الگوریتم k-means استفاده شد. نتایج بهدستآمده از تغییرات پهنههای یخچالی نشان ازروندی کاهشی داشته است. به طوریکهمساحت پوشیده شده بهوسیلهیخچالها درسال 2001 حدود 7500 متر مربع ودر سال 2015 این مقدار تقریباً 5000 متر مربع تخمین زده شده است. نوسان در تغییرات هر سال نسبت به سال بعدی به دلیل وسیع بودن سلول تصویر مودیس بسیار کم بوده ولی در درازمدت روند کاهشی سطوح یخچالی کاملاً واضح میباشد. پرونده مقاله -
مقاله
5 - ارزیابی وضعیت بیابانزایی در دشت شهربابک با استفاده از مدل مدالوس و دادههای سنجش از دوراکوسیستم های طبیعی ایران , شماره 1 , سال 14 , بهار 1402مسئله تحقیق: تخریب سرزمین یک فرایند جهانی است که در نهایت منجر به کاهش حاصلخیزی خاک میشود و اگر مفهوم آن را نوعی ناپایداری و عدم تعادل در رابطه بین انسان و محیط قلمداد کنیم، باید پذیرفت که بخش اعظمی از جهان و کشور ایران با این مشکل زیستمحیطی روبرو است. مقابله با پدیده چکیده کاملمسئله تحقیق: تخریب سرزمین یک فرایند جهانی است که در نهایت منجر به کاهش حاصلخیزی خاک میشود و اگر مفهوم آن را نوعی ناپایداری و عدم تعادل در رابطه بین انسان و محیط قلمداد کنیم، باید پذیرفت که بخش اعظمی از جهان و کشور ایران با این مشکل زیستمحیطی روبرو است. مقابله با پدیده تخریب سرزمین و بیابانزایی نیازمند ارزیابی و پایش نوع و شدت تخریب اراضی، تعیین دلایل تخریب صورتگرفته و اتخاذ اقدامات لازم برای مواجهه با مشکل پیشآمده و نیز بررسی صحت انجام پروژههای مزبور است .هدف ارزیابی بیابانزایی دشت شهربابک میباشد. فناوری سنجشازدور نقش بسیار ارزندهای در ارزیابی و پایش تخریب سرزمین و بیابانزایی در مقیاسهای محلی، منطقهای و جهانی دارد و سبب ایجاد رویکرد جدیدی در مطالعات مربوط به ارزیابی و پایش بیابانزایی گردیده است . باتوجهبه اهمیت مسئله تخریب، در این مطالعه سعی شد با استفاده از دادههای سنجشازدور و مدل مدالوس به ارزیابی بیابانزایی حوزه آبخیز شهربابک پرداخته شود. در گام اول، بر اساس وضعیت منطقه، شش معیار اقلیم، خاک، پوشش گیاهی، آب زیرزمینی و مدیریت و سیاست برای ارزیابی میزان تخریب، مدنظر قرار گرفت. شاخصها بر اساس میزان تأثیرشان بر فرایند تخریب، کمّی و به هرکدام از آنها طبق روش فازی امتیازی بین 5/0 تا 1 داده شد و در مقیاس پیکسل مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج بهدستآمده حاکی از آن است که 4 درصد از سطح منطقه در رده خفیف،10 درصد منطقه در رده متوسط و 86 درصد منطقه در رده شدید بیابان زایی قرار دارد. از نظر حساسیت محدوده به تخریب، 4% از مساحت کل محدوده در طبقه بالقوه، 22% در طبقه شکننده A، %50 در طبقه شکننده B، %20 در طبقه شکننده C و 3% در طبقه بحرانی قرار دارد؛ بنابراین حدود 92% از مساحت منطقه در طبقه شکننده قرار دارد. پرونده مقاله -
مقاله
6 - پیشبینی خشکسالی با استفاده از مدل های هوش مصنوعی (مطالعه موردی استان فارس)اکوسیستم های طبیعی ایران , شماره 53 , سال 14 , پاییز 1402گام ضروری برای مقابله با خشکسالی و تعدیل تبعات آن، شناخت و درک دقیق ابعاد آسیبپذیری هر منطقه است. این امر ضرورت مطالعه در زمینه تعیین آسیبپذیری و شناسایی عوامل اثرگذاربرآن در مناطق مختلف کشور را مشهودمیسازد درتحقیق حاضر، بهمنظو معرفی یک روش مناسب جهتپیشبینی خشکسالی چکیده کاملگام ضروری برای مقابله با خشکسالی و تعدیل تبعات آن، شناخت و درک دقیق ابعاد آسیبپذیری هر منطقه است. این امر ضرورت مطالعه در زمینه تعیین آسیبپذیری و شناسایی عوامل اثرگذاربرآن در مناطق مختلف کشور را مشهودمیسازد درتحقیق حاضر، بهمنظو معرفی یک روش مناسب جهتپیشبینی خشکسالی برای یک ماه آتی، چهار روش هوش مصنوعی شامل یادگیری عمیق (از شبکه الکس نت که یکی از شبکههای کانولوشن است استفاده شده استالگوریتم K نزدیکترین همسایه، ماشین بردار پشتیبان چندطبقه و درخت تصمیم در نظر گرفته شد. دادههای بارندگی 11 ایستگاه سینوتیک استان فارس طی دوره آماری ۲۹ساله (1988 تا 2017) بهصورت ماهانه بهعنوان دادههای آزمایشی مورد استفاده قرار گرفتند. شاخص بارش استاندارد شده (SPI) برای نشاندادن وضعیت خشکسالی از نظر شدت و مدت در مقیاسهای زمانی 1، 3، 6، 9، 12 و ۲۴ماهه محاسبه گردید. در ابتدا دادههای بارش بهعنوان ورودی شبکههای عصبی و کلاسبندی شاخص بارش استاندارد شده بهعنوان خروجی شبکهها قرار داده شد. 80 درصد دادهها برای آموزش و 20 درصد دادهها برای تست شبکهها به کار گرفته شد. نتایج نشان داد که تمامی شبکهها توانایی پیشبینی خشکسالی را داشتهاند، بر اساس معیار ارزیابی ماکرو -f1 شبکه یادگیری عمیق در مقیاس زمانی ۱ماهه با 71/22 درصد، ناکارآمدترین روش و درخت تصمیم با 65/64 درصد، کارآمدترین روش بودهاند، اما با افزایش مقیاس زمانی، شبکه یادگیری عمیق عملکرد خود را بهبود بخشید، به طور یکه در مقیاس زمانی ۲۴ماهه با 35/65 درصد، بهترین عملکرد مربوط به شبکه یادگیری عمیق و بعد از آن، شبکه ماشین بردار پشتیبان با 40/57 درصد، قرار گرفت پرونده مقاله -
مقاله
7 - ارزیابی عوامل مؤثر در روند توسعه فیزیکی شهر تبریز با استفاده از روشهای سنجش از دورآینده پژوهی شهری , شماره 12 , سال 4 , بهار 1403رشد سریع شهرنشینی، فشارهای سنگینی بر سرزمین و منابع اطراف آنها وارد کرده و موجب کاهش پوشش گیاهی، فضاهای باز و مشکلات جدی اجتماعی و زیستمحیطی شده است. ازاینرو یک گام اساسی برای مدیریت و برنامهریزی توسعه شهری و همچنین ارزیابی اثرات تجمعی آن، بررسی و شبیهسازی توسعه فی چکیده کاملرشد سریع شهرنشینی، فشارهای سنگینی بر سرزمین و منابع اطراف آنها وارد کرده و موجب کاهش پوشش گیاهی، فضاهای باز و مشکلات جدی اجتماعی و زیستمحیطی شده است. ازاینرو یک گام اساسی برای مدیریت و برنامهریزی توسعه شهری و همچنین ارزیابی اثرات تجمعی آن، بررسی و شبیهسازی توسعه فیزیکی شهر میباشد. هدف از این مطالعه، درک عوامل مؤثر در روند توسعه فیزیکی کلانشهر تبریز باتوجهبه مقوله توسعه فضایی پایدار شهری از بعد اکولوژیکی و حفظ شرایط زیستمحیطی آن در دو دهه آتی میباشد. بدین منظور با توجه به قابلیت تفکیک بهینه کاربران، در فرآیند طبقهبندی تصاویر، از روش تحلیل تصویر شیگرا استفاده شد که آن نیز با تکیه بر اطلاعات طیفی و اطلاعات مربوط به بافت، شکل و محتوا و با استفاده از تصاویر ماهوارهای چند زمانه لندست 5 و 7 و تکنیکهای پردازش تصاویر ماهوارهای شیگرا تغییرات کاربری اراضی در مقطع زمانی 2011-1984 با تأکید بر گسترش فضایی کلانشهر تبریز، مورد ارزیابی قرار گرفته است. بر اساس نتایج حاصله، مقدار مساحت کلانشهر تبریز (مادرشهر تبریز و شهرهای اقماری) از 0227/43 هکتار در سال 1984 به 64322/28 هکتار در سال 2012 رسیده است. مساحت قابلتوجهی از توسعه اخیر بر بستر سیلابی و پهنههای آسیبپذیر از زلزله صورت گرفته که لزوم مدیریت توسعه آتی شهرهای محدوده را میطلبد. بدین منظور عوامل مؤثر بر توسعه فیزیکی کلانشهر تبریز بر اساس پیشینه تحقیق در قالب 42 شاخص، شناسایی و با استفاده از روشهای ارزیابی چندمتغیره مبتنی بر ترکیب خطی وزندار فازی CLW نقشهسازی شدند و با استخراج اراضی مستعد توسعه فیزیکی آتی به همراه متغیر وابسته تغییرات شهری طی سالهای 2012-1984 با استفاده سلولهای خودکار زنجیره مارکوف vokraM-aC به پیشبینی الگوی آتی کاربری اراضی در قالب رویکرد حفاظت زیستمحیطی و منطبق بر اصول توسعه پایدار تا سال 2038 پرداخته شد که در صورت استفاده از نتایج این تحقیق، در توسعههای آینده شهر کمترین آسیب به اراضی زراعی و باغی خواهد رسید. پرونده مقاله -
مقاله
8 - مدلسازی زمانی و مکانی تراز آب زیر زمینی با استفاده از مدلهای کریجینگ و شبکههای عصبی مصنوعی (مطالعه موردی: دشت میناب)راهبردهای فنی در سامانه های آبی , شماره 4 , سال 1 , بهار 1403بخش اعظمی از منابع آب دنیا، منابع آب زیرزمینی است. رشد سریع جمعیت، توسعه کشاورزی و جوابگو نبودن میزان آبهای سطحی منجر به افزایش روند پمپاژ آب و در نتیجه افت سطح آبهای زیرزمینی و تهیشدن سفرهها شده است. حیات مناطق خشک و نیمهخشک، به دلیل کمی بارندگی کاملاً وابسته به م چکیده کاملبخش اعظمی از منابع آب دنیا، منابع آب زیرزمینی است. رشد سریع جمعیت، توسعه کشاورزی و جوابگو نبودن میزان آبهای سطحی منجر به افزایش روند پمپاژ آب و در نتیجه افت سطح آبهای زیرزمینی و تهیشدن سفرهها شده است. حیات مناطق خشک و نیمهخشک، به دلیل کمی بارندگی کاملاً وابسته به منابع آب زیرزمینی است، بنابراین مدیریت مناسب آبهای زیرزمینی در چنین مناطقی بسیار حیاتی است. این پژوهش با هدف مدلسازی مکانی و زمانی تراز آبهای زیرزمینی در دشت میناب صورتگرفته است. بهمنظور شناخت و ارزیابی روند برداشت بیرویه از سفرههای آب زیرزمینی دشت میناب، اطلاعات موجود مربوط به منابع آبی (چاههای مشاهدهای) و هیدروژئولوژیکی دشت میناب در دورة زمانی ۱۷ساله (1376-1392) مبنای کار قرار گرفت. برای پهنهبندی و درونیابی تراز آب زیرزمینی دشت میناب علاوه بر روش زمینآماری کریجینگ از روش توابع پایه شعاعی (RBF)که مبتنی بر شبکه عصبی است نیز استفاده شد. در این راستا، مدلهای درونیابی اجرا و تغییرات بهصورت زمانی و مکانی در سطح دشت میناب بررسی شد. میزان دقت برای هر کدام از مدلها مورد بررسی قرار گرفت و برای بررسی تغییرات از روش سری زمانی من کندال استفاده شد و در نهایت مدلسازی مکانی - زمانی در طی سالهای(1376-1392) مورد بررسی صورت گرفت. نتایج این پژوهش نشان داد که میانگین تراز روندی کاملاً کاهشی داشته است. در میان روشهای کریجینگ روش کریجینگ ساده نمایی با ضریب تعیین 89/0 بیشترین دقت را در بین سایر مدلها نشان داد. در بین روشهای RBF نیز روش اسپلاین کاملاً منظم با ضریب تعیین 67/0 بیشترین دقت را نسبت به سایر مدلها داشت. پس از انتخاب روش کریجینگ بهعنوان روش بهینه، روندیابی فضایی با استفاده از نقشههای سالانه تراز صورت گرفت و مشخص شد که میزان افت تراز از نظر جغرافیایی توزیع ناهمسان دارد و در برخی مناطق افت تراز بسیار شدیدتر بوده است. تمامی نقشه¬های پهنه¬بندی روند مکانی-زمانی نشان از آن دارد که روند کاهشی تراز آب زیرزمینی دشت میناب از نظر توزیع مکانی با هم متفاوت است و در بخش¬های مختلف تراز آب با شدت متفاوتی تغییر یافته است که برای انتخاب بهترین روش از بین مدل¬های مختلف کریجینگ و شبکه عصبی در نهایت از نتایج حاصل از آماره RMSE استفاده شد و مشخص شد که روش کریجینگ در مقایسه با روش RBF به شکل بهتری تغییرات تراز آب را در دشت میناب مدل¬سازی کرده است. پرونده مقاله -
مقاله
9 - مکانیابی محل دفن پسماندهای شهری با استفاده از روش ارزیابی چندمعیاره (مطالعه موردی: شهر بندرعباس)مدیریت و حقوق محیط زیست , شماره 3 , سال 2 , بهار 1403مکانیابی مناسب مکانهای دفن زباله یک نگرانی حیاتی در مدیریت پسماند شهری است، زیرا به طور مستقیم بر محیطزیست، سلامت عمومی و مدیریت منابع تأثیر میگذارد. این تحقیق با عنوان «محل دفن زبالههای شهری (مطالعه موردی: شهر بندرعباس)» در چکیده کامل
مکانیابی مناسب مکانهای دفن زباله یک نگرانی حیاتی در مدیریت پسماند شهری است، زیرا به طور مستقیم بر محیطزیست، سلامت عمومی و مدیریت منابع تأثیر میگذارد. این تحقیق با عنوان «محل دفن زبالههای شهری (مطالعه موردی: شهر بندرعباس)» در نظر دارد با مطالعه موردی جامع شهر بندرعباس به این چالش بپردازد. این تحقیق بر دو سؤال اصلی تمرکز دارد: مهمترین شاخصها و معیارهای مؤثر در تعیین مکان بهینه دفع زبالههای شهری بندرعباس چیست؟ برای پاسخ به این سؤال از روش وزندهی فولر برای رتبهبندی معیارهای مختلف استفاده شد. تجزیهوتحلیل نشان داد که نزدیکی به رودخانه (با امتیاز 0.0713) دارای بالاترین اهمیت است، به دنبال آن فاصله از چاههای آب (0.0681) و نزدیکی به سفرههای زیرزمینی (0.0633). این ارزیابی به بررسی علل و عوامل زمینهای مؤثر در انتخاب مکانهای مناسب دفن زباله در شهر بندرعباس میپردازد. بر اساس تحلیل فضایی، کدام مناطق برای دفن زباله در شهر بندرعباس مناسبتر هستند؟ با استفاده از نرمافزار سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS) و با توجه به وزنهای بهدستآمده از تحلیلهای قبلی، ارزیابی مکانهای مناسب دفن زباله در بندرعباس انجام شد. نتایج حاکی از آن است که تقریباً 17/16 درصد از مساحت شهر که عمدتاً در کمربند مرکزی شهر متمرکز شده است برای دفن زباله بسیار مناسب تلقی میشود. علاوه بر این، 25.98٪ از مساحت شهرستان در رده مکانهای مناسب دفن زباله قرار میگیرد. این تحقیق بینشهای ارزشمندی را در زمینة شناسایی و تحلیل فضایی مکانهای دفن زباله در بندرعباس ارائه میدهد که میتواند برنامه ریزان شهری و مسئولان مدیریت پسماند را در تصمیمگیری آگاهانه راهنمایی کند. یافتهها بر اهمیت در نظر گرفتن عوامل محیطی، مانند مجاورت با منابع آب، در ایجاد مکانهای دفن زباله برای اطمینان از مدیریت پایدار زبالههای شهری در منطقه تأکید میکند.
پرونده مقاله -
مقاله
10 - پهنهبندی عرصههای مناسب برای انبوهسازی مسکونی با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (مطالعه موردی: شهر بندرعباس)علوم جغرافیایی (جغرافیای کاربردی) , شماره 46 , سال 20 , بهار 1403با رواج اندیشه مدرنیسم در معماری و شهرسازی به همراه رشد فزایندة جمعیت شهری، محدودیت ارائة زمین و خدمات، تقاضا برای مسکن و محدودیتهای اقتصادی و محیط زیستی، بلندمرتبهسازی در شهرهای بزرگ جهانگسترش یافت و مکانیابی این ساختمانها در فضاهای شهری از اهمیت زیادی برخوردار گر چکیده کاملبا رواج اندیشه مدرنیسم در معماری و شهرسازی به همراه رشد فزایندة جمعیت شهری، محدودیت ارائة زمین و خدمات، تقاضا برای مسکن و محدودیتهای اقتصادی و محیط زیستی، بلندمرتبهسازی در شهرهای بزرگ جهانگسترش یافت و مکانیابی این ساختمانها در فضاهای شهری از اهمیت زیادی برخوردار گردید. بلندمرتبهسازی راهکار مناسبی برای کنترل رشد کالبدی شهرهاست و شناسایی پهنههای مناسب برای احداث بلندمرتبهها ضروری است. هدف از این پژوهش، شناخت پهنههای مناسب برای احداث ساختمانهای بلندمرتبه در بندرعباس است. این تحقیق از نوع کاربردی بوده و به لحاظ ماهیت و روش از نوع توصیفی - تحلیلی است. جمعآوری اطلاعات به دو شیوه اسنادی و پیمایشی با جامعه آماری 10 نفر بهعنوان نمونه از متخصصین و مدیران شهرسازی شهرداری انجام گرفته است که پس از بررسی عوامل تأثیرگذار، معیارهایی در چهار بعد شامل کالبدی، اجتماعی و فرهنگی، زیست محیطی و اقتصادی تعیین گردید و وزن دهی بر اساس مدل AHP انجام و روی هم گذاری لایهها با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیای GIS صورت پذیرفت.یافتههای پژوهش نشان میدهد پهنههایی در شرق، غرب، جنوب غربی و مرکز بندرعباس، از ظرفیت مناسبی برای احداث ساختمانهای بلندمرتبه برخوردارند؛ بهنحویکه ساخت بلندمرتبه در این پهنهها، به توزیع متناسب و تراکم مناسب ساختمانی و جمعیتی در شهر منجر میشود در پایان پس از اولویتبندی پهنهها؛ بر مبنای یافتهها پیشنهادهایی برای استقرار بلندمرتبهها در پهنههای مناسب ارائه گردید. پرونده مقاله -
مقاله
11 - تهیه نقشه خطر سیل با تلفیق سیستم تحليل رودخانه (HEC-RAS) و سیستم اطلاعات جغرافیایی(مطالعه موردی:رودخانه سیمکان شهرستان جهرم)علوم جغرافیایی (جغرافیای کاربردی) , شماره 4 , سال 19 , پاییز 1402مناطق مجاور رودخانه ها که به دلیل شرایط خاص، فضاهایی مناسب برای انجام فعالیتهای اقتصادی محسوب میشوند، همواره در معرض خطرات ناشی از وقوع سیلابها قرار دارند. از این رو در این مناطق تعیین میزان پیشروی، ارتفاع و خصوصیات سيلاب در دوره بازگشته ای مختلف که تحت عنوان پهنه بندی چکیده کاملمناطق مجاور رودخانه ها که به دلیل شرایط خاص، فضاهایی مناسب برای انجام فعالیتهای اقتصادی محسوب میشوند، همواره در معرض خطرات ناشی از وقوع سیلابها قرار دارند. از این رو در این مناطق تعیین میزان پیشروی، ارتفاع و خصوصیات سيلاب در دوره بازگشته ای مختلف که تحت عنوان پهنه بندی سیلاب صورت می گیرد، حائز اهمیت فراوان خواهد بود. رودخانه سیمکان با توجه به شرایط خاص حوضه آبریز و تغییر ناگهانی شیب از مناطق مرتفع به دشت آبرفتی در چند دهه اخیر شاهد سیلهای متعدد و ویرانگری بوده، که اثرات جبران ناپذیر اقتصادی در این منطقه بجا گذاشته است. هدف از این تحقیق تهیه نقشه خطر سیل برای قسمتی از رودخانه نکارود میباشد که برای این منظور با تلفیق سیستم تحليل رودخانه مرکز مهندسی هیدرولوژیکی (HEC-RAS) با سیستم اطلاعات جغرافیایی پهنه عمق و سرعت سیل این رودخانه مدل سازی شده است. به منظور دستیابی به تابع مناسب برای پهنه بندی خطر جریان از ویژگی انرژی جریان برحسب تغییرات عمق و سرعت استفاده شده است. بر اساس آن نقشه خطر سیل به دست آمده و مناطق با درجات مختلف خطر از نظر انرژی جریان طبقه بندی و تجزیه و تحلیل شده است روشی که در مدل های دو بعدی غیر ماندگار و همچنین نرم افزار Hec- Geo Ras بکار رفته است. نتایج بیانگر آسیب پذیر بودن منطقه در برابر سیل با دوره بازگشت بالاتر از 25 سال میبا شد. با افزایش زمان دوره بازگشتهای سیل، سطح منطقه تحت تأثیر سیل افزایش می یابد.¬نتایج پژوهش ضرورت برنامه ریزی و مدیریت راهکارهای حفاظتی جهت کاهش خسارات ناشی از سیل را نمایان می سازد که رضایت بخشی در بسیاری از موارد حاصل گردیده است. این پژوهش به وضوح نشان میدهد که سیستم اطلاعات جغرافیایی یک محیط مناسب برای تجزیه و تحلیل و تهیه نقشه خطر سیل فراهم میکند. پرونده مقاله